13 06 2010 = 1+3+0+6+2+0+1+0 = 13. Magic in the air?

Tijd om in te pakken, tijd om te vertrekken. De fallopus buis is vol! Kort na maandag 14 juni 2010 wordt een nieuwe vervolgserie opgestart. Als amuse gueule, een ooggetuigenverslag als bijzitter van een kieskanton.

De hamvraag. Ofwel volhardendheid wat het leidmotief betreft Nooit meer (gaan) stemmen!, ofwel een stem voor NVA? De beslissing valt op zondag 13 juni 2010 om 7.30 uur GT.

Een wil men nog wat lol, maak dan op zondag een bolleke vol!

De fallopus buis - vervolg # 64

11 juni 2010 MR-voorzitter Didier Reynders en zijn PS-collega Elio Di Rupo staan niet langer als kemphanen tegenover elkaar. Voor Reynders kan de PS zelfs een zeer haalbare partner worden. Bij de regionale verkiezingen in 2009 stelde Di Rupo nog zijn veto tegen de MR. Maar tijdens een debat tussen de beide partijvoorzitters op de RTBF was de toon donderdagavond opvallend gematigd, zonder persoonlijke uithalen. Op Bel-RTL zei Reynders vrijdagochtend zelfs dat de PS een perfect haalbare partner kan zijn als ze aan een aantal voorwaarden voldoet. Zo moet de partij volgens de MR-voorzitter afstand nemen van de socialistische vakbond FGTB en haar bereidheid tonen om zelfstandigen, KMO's en mensen die risico nemen te helpen. Wel meent Reynders dat een socialistische eerste minister, 'of het nu een Franstalige, een Vlaming, Griek, Spanjaard of Brit is', geen goede zaak zou zijn voor het land.

De fallopus buis - vervolg # 64

11 juni 2010 Vertegenwoordigers van CD&V, spa en Open VLD suggereren dat de Franstalige inwoners uit de 6 faciliteitengemeenten zouden kunnen stemmen op kandidaten in het Brussels gewest, in ruil voor de splitsing van de kieskring BHV. Als BHV wordt gesplitst, dan zouden de Franstaligen in die gemeenten niet meer kunnen stemmen op de Brusselse kopstukken van de Franstalige partijen. Een inschrijvingsrecht in het Brussels gewest zou daaraan moeten verhelpen. Vincent Q gaf in "Oog in Oog" het inschrijvingsrecht als voorbeeld van welke toegevingen zijn partij bereid is te doen om BHV op te lossen. Dat is bespreekbaar. De spa en ook de CD&V bevestigden in "De ochtend" op VRT dat dit geen taboe is.


11 juni 2010 Milquet verzacht communautaire toon. Twee dagen voor de verkiezingen stuurt Milquet een geruststellende boodschap de wereld in. Zij gelooft in een goede afloop na 13 juni. We komer er wel uit, klinkt het in een 3-talige open brief aan de inwoners van ons land. Daarin houdt ze een pleidooi om de positieve houdingen te verenigen en doet ze een appel op de rede, de gematigdheid en het gezond verstand van alle Belgen. Dat kan door te onderhandelen over een evenwichtige staatshervorming met de redelijjke partijen uit het noorden van het land, zij die nog een gezamenlijke toekomst zien. In Le Soir noemt ze daarbij CD&V, spa, Groen en Opne VLD. Die laatste partij vergeeft ze de beslissing om de stekker uit de regering te trekken. Het is waar dat Open VLD ons in de politieke chaos heeft gestort, maar ik zeg: laten we het verleden vergeven. Maar ook NVA sluit ze niet bij voorbaat uit. Ze mogen rond de tafel komen zitten, maar de staatshervorming zal in het centrum plaatsvinden, niet bij de extremen, aldus Milquet.

De fallopus buis - vervolg # 63

Vrij naar Jeroen Bosch.


11 juni 2010 Vande Lanotte (DM 11 juni 2010): als een democratische partij (NVA) de grootste wordt in Vlaanderen, dan is die partij aan zet. Zo simpel is dat. Als de NVA wil regeren, dan regeert ze ook. De Wever zegt mij toch altijd dat hij wil regeren. Maar de parallellen met 2007 zijn natuurlijk te groot om er naast te kunnen kijken. Hetzelfde opgeklopte gevoel als tijdens de campagne van 3 jaar geleden. Alles gaat veranderen, vooral communautair. Maar uiteindelijk wordt alles zo ontzettend hard opgeklopt dat je amper nog resultaat kan boeken na de verkiezingen. De Wever wil de onafhankelijkheid, maar niet nu. Hij creëert grote onduidelijkheid over zijn doelstellingen, bewust, om een zo groot mogelijk kiespubliek te lokken. Maar als je op een ongenuanceerde, opportunistische manier stemmen ronselt, vind je heel moeilijk oplossingen de dag na de verkiezingen. De Wever is de nieuwe Leterme? Met dat verschil dat ik De Wever na de verkiezingen niet even hardnekkig zie voortdoen, ook als hij niets voor mekaar krijgt. Dan gaat hij meteen zelf aan de kant staan, zo slim is hij wel. Als je 20, 25 procent haalt, wil je die ook houden.

De fallopus buis - vervolg # 62

11 juni 2010 "De weg van de splitsing is onzinnig", meent zakenman Albert Frère vrijdag in Le Soir. De miljardair zegt ontzet te zijn door het idee en vindt dat België op de vooravond van de verkiezingen voor een beslissend moment staat, "ongetwijfeld het meest schrikwekkende uit de geschiedenis van het land". Frère zegt nog "als burger die gehecht is aan de eenheid en het prestige van zijn land" verschrikkelijk ongerust te zijn: "Hebben we ons verstand verloren door alle aandacht te richten op de communautaire debatten terwijl we de ernstigste economische crisis ter wereld beleven sinds de jaren dertig met de rampzalige gevolgen die we kennen? Het is als een boom die zich in het bos verstopt". De zakenman vindt het hoog tijd dat België wakker wordt en onderneemt zonder zich te laten afslachten. "Het uur van de (budgettaire) strengheid en zuinigheid is aangebroken, maar ook het uur van de creativiteit en het dynamisme", aldus nog Albert Frère in een zeldzaam interview.

Bedenking - Als deze miljardair dit verkondigt dan moet de "angst" bij de bourgeoisie reëel en gigantesk zijn. Zijn oproep klinkt grotesk in het licht van de gargantueske geldroof die deze baron op de gemeenschapsmiddelen heeft gepleegd. De grote treinroof in het VK was in vergelijking hiermee peanuts. Dit is slecht burlesk theater waarin een vos (maar zeker niet Reinaard) de passie preekt. Vlaming let op uw centen, let op uw prestige!


Claudius (Julius) Civilis en andere leiders der Batavieren sluiten een plechtig verbond tegen de Romeinen. Rembrandt van Rijn (1661).

Dit roept reminiscenties op betreffende de vraag die de CD&V hofnar, Rikske Torfs, op 10 juni 2010 tijdens het VRT programma Oog in Oog stelde aan De Wever. Wat zal er gebeuren als Vlaanderen zich onafhankelijk verklaart: euro's of stuivers. Het laconieke antwoord is dat Rikske het best voor eigen deur veegt alluderend op de fraude aan de faculteit kerkelijk recht van de KU Leuven! Hoogstens 5 seconden zijn er nodig om te bewijzen of er al dan niet gefraudeerd is geworden. Waar rook is, is vuur. Voor de rest geen verder kommentaar, want Frère en Torfs zijn achtenswaardige mannen.

Signposts #4

10 juni 2010 Vier op de vijf kandidaten die op 13 juni aan de verkiezingen deelnemen, is voorstander van een wettelijke regeling tegen schijnkandidaten. Zo blijkt uit een onderzoek van Transparancy International Belgium waaraan een 500 kandidaten deelnamen. 38% is voorstander van samenvallende verkiezingen en het verbod om op twee lijsten te staan. 34% wil dat een kandidaat moet zetelen in het parlement waar hij het laatst verkozen is. Wat de cumulatie van de mandaten betreft dringt 80% aan op een betere wettelijke reglementering. Telkens 10% wil dit eerder overlaten aan de individuele kandidaat of de partijen. Minder dan de helft van de kandidaten (47%) vindt dat de controle op de financiering van de politieke partijen aangepast moet worden. Een vierde van de ondervraagden wilde niet antwoorden op deze vraag. Vooral de kandidaten van CD&V en PS willen het huidige systeem behouden. Viervijfde van de kandidaten (79%) vindt de huidige wettelijke en administratieve maatregelen ter ondersteuning van de strijd tegen corruptie voldoende. Enkel bij de MR (37%) is het enthousiasme voor bijkomende maatregelen niet hoog. 47% van de ondervraagden pleit zelfs voor de heroprichting van het Hoog Comité van Toezicht.

De fallopus buis - vervolg # 61

10 juni 2010 In een gesprek met de krant Le Soir toont de Naamse hoogleraar economie Robert Deschamps zich sceptisch over een mogelijke Waalse heropleving. Wallonië blijft, volgens hem, achter bij de rest van België. Er mogen dan al positieve signalen zijn - een daling van het aantal werkzoekenden, toenemende buitenlandse investeringen – van een duurzame heropleving is zeker nog geen sprake. Wallonië steunt al te veel op overheidsinvesteringen, zegt Deschamps. Het moet dringend werk maken van de kwaliteit van het onderwijs. ‘We blijven met te veel ongeschoolde werkzoekenden zitten’, aldus Deschamps. Zo geeft Wallonië ook veel te weinig uit aan onderzoek en ontwikkeling, terwijl het dan weer veel meer dan Vlaanderen besteedt aan de werking van de provincies.

DM (10 juni 2010 - In een radio-interview heeft Elio Di Rupo gezegd dat de Franstaligen niet bang moeten zijn voor een afscheuring van Vlaanderen. "We beschikken over alle capaciteiten, talenten, werkkracht, productiviteit, intelligentie en jongeren die niet liever willen dan tonen wat ze kunnen".

Op de RTBF (9 juni 2010) in een debat met De Rupo wist een jonge man te zeggen dat hij nooit méér zou verdienen dan zijn werkloze vader. Een machtsgeile PS heeft werkelijk Wallonië op de rand van de afgrond gebracht om toch maar te kunnen blijven regeren.

Uittreksels uit het interview met Di Rupo in DM (5 juni 2010). In Vlaanderen draait de campagne om de besparingen. Buiten de spa hebben alle Vlaamse partijen hun besparingsplannen op tafel gelegd. Waarom blijft dat thema afwezig in Wallonië? Di Rupo (maakt een wegwerpgebaar): ik weet dat die oefening zeer populair is in het noorden van het land, maar hier doen wij op een andere manier aan politiek. Het budget is voor ons een instrument, geen finaliteit. Voor ons staan de mensen voorop, niet de centen ... Wij doen niet aan nutteloze hardvochtigheid ... Het volstaat om Stiglitz te lezen: de overheid moet in tijden van crisis investeringen doen en de economie ondersteunen. Niet besparen. U kunt toch niet ontkennen dat we de grootste saneringsoperatie van de laatse 40 jaar moeten doorvoeren? Daar zijn alle experts het toch over eens. Di Rupo (blaast): experts moet je nooit geloven. Als de samenleving door experts zou worden beheerd, dan zou ze onleefbaar zijn. Het land kan toch niet bestuurd worden door een administratie? Of door een groepje wetenschappers? Politiek is een kunst, geen rekenkunde ... Politici moeten het economisch pessimisme bestrijden, geen angst zaaien. Is het niet eerlijker ten opzicht van de kiezer om duidelijk te stellen waar er bespaard moet worden? Di Rupo (windt zich op): ... Ik heb het Marshallplan gelanceerd. E&Y heeft afgelopen week aangetoond dat buitenlandse investeerders dankzij dat plan eerder naar Wallonië trekken dan naar Vlaanderen. Ik weet dat er enkele Vlaamse partijen zijn die dat niet graag zullen horen, maar die resultaten staan zwart of wit in hun rapport. Uw partij maakt nog enkele opmerkelijke beloftes: brillen, hoorapparaten en beugels moeten bijna volledig worden terugbetaald. Is dat wel haarbaar in deze barre tijden? Dui Rupo: dat is perfect betaalbaar. De socialisten hebben de afgelopen 10 jaar al bewezen dat ze de gezondheidszorg zeer goed kunnen beheren. Wij zullen die beloftes waarmaken. (Ainsi soit-il!)

J.Cl. van Cauwenbergh, op dat ogenblik nog minister-president, stelde in een politiek debat op de RTBF indertijd dat de ongeschooldheid van de jeugd het grote probleem van zijn regio was. Meer dan 60% van de jeugd <24 jaar had geen of een minderwaardig diploma in zijn bezit. De nieuwe arbeidsplaatsen die gecreeërd werden, gingen bijna zonder uitzondering naar Noord-Fransen.

De fallopus buis - vervolg # 60

10 juni 2010 Marianne Thyssen schrijft een open brief: “De wereld wordt door elkaar geschud door de grootste economische crisis sinds WO2. En ons land staat op het punt om maandenlang verlamd te worden. Het is het laatste wat we ons kunnen veroorloven. U verwacht staatsmanschip. Wel u krijgt het van een vrouw”.


Vande Lanotte stelt: "dat na de vorming van een nieuwe regering de federale, Vlaamse, Waalse en Brusselse overheden met een roadshow naar het buitenland moeten trekken om de gewesten te promoten als vestigingsplaats voor ondernemingen. Het imago van België is door de politieke instabiliteit verslechterd. We moeten dit rechtzetten met sterke boodschappen over de toekomst van ons land".

De fallopus buis - vervolg # 59

Forum: open discussie #11.


Jan Blommaert "Vandenbroucke premier? Prima!" (24 mei 2010).

Frank Vandenbroucke wordt de hemel ingeschreven en sommigen zien in hem al de premier van de volgende regering. Hij is immers de enige die een ‘sociale staatshervorming’ in gedachten heeft en vermits de socialisten vrijwel zeker in de volgende regering zitten, zal dit op de agenda komen te staan.
De comeback van Vandenbroucke is een feit. Hij is volgens de zogeheten Wetstraat-watchers dé staatsman die dit land nu nodig heeft, want hij garandeert de combinatie van twee noodzakelijke dingen: een communautaire ingreep en de aanpak van de crisis. Via een ‘sociale staatshervorming’ zal hij dit mirakel realiseren. De staat wordt hervormd, niet zoals N-VA dat wil maar wel volgens een sociaal-economische agenda.
Daardoor krijgt ieder zijn zin, zowel diegenen die vinden dat politiek over de grote dingen moet gaan als diegenen die vinden dat ze over communautaire futiliteiten moet gaan. Het feit dat de SP.A als enige grote Vlaamse partij nog een Franstalige zusterpartij heeft en dat Di Rupo allicht te intelligent is om voluit voor het premierschap te gaan, is lekker meegenomen.
Na Rik Torfs en Siegfried Bracke hebben de Wetstraatwatchers hiermee hun derde wit konijn gevonden: de toverformule van Vandenbroucke. En wat de SP.A betreft: zij kunnen het alsnog zo voorstellen dat Vandenbroucke niet op straf was gezet maar op retraite – reculer pour mieux sauter.
De recepten
De recepten waarmee dit mirakel wordt bereid zijn al lang bekend. Vandenbroucke noemt zichzelf ‘sociaal’, en bij uitbreiding soms zelfs ‘socialist’, terwijl zijn sociaal-economische visie eenvoudig samen te vatten is als de ‘sociaal gecorrigeerde markteconomie’. In De Standaard van 22 mei zet Vandenbroucke zelf zijn visie uiteen (zie http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=7G2QFFLF). Alle Paarse thema’s worden er nogmaals in uitgespeeld. Lees de volgende passage:
“Een staatshervorming moet dat als inzet hebben. Ze moet het mogelijk maken dat het federale niveau zich volop kan concentreren op kerntaken (zoals pensioenen) en daarvoor ook de middelen krijgt, terwijl de deelstaten geresponsabiliseerd worden voor alles wat te maken heeft met activering en integratie van mensen in de arbeidsmarkt”.
De staatshervorming volgt, simpel samengevat, het ideologische model dat Vandenbroucke al jaren voorstaat: de actieve welvaartstaat. In die actieve welvaartstaat (die in zijn staatshervorming volledig een zaak wordt van de deelstaten) staat ‘integratie in de arbeidsmarkt’ centraal: mensen moeten meer, langer en meer flexibel werken (in het jargon: ‘geactiveerd worden’).
Voor de SP.A is het dan ook evident dat de pensioenleeftijd wordt opgetrokken. En tegenover die ‘activering’ staat een beloning van enkele honderden euro per maand in het pensioen. Die extra euros verdien je, want je hebt ze zelf gespaard via de tweede pijler:
“Met een gedemocratiseerde en robuuste tweede pijler die toelaat om effectieve arbeidsprestaties sterker te laten meetellen in het pensioen. Dat is een keuze. Een tweede pijler opbouwen veronderstelt dat de financiële ruimte voor loonsverhogingen gedurende een periode prioritair wordt ingezet voor pensioenbijdragen eerder dan voor loonsverhogingen — wat natuurlijk niet wil zeggen dat sowieso voor niemand opslag mogelijk is. Dat veronderstelt dat de werkgevers bereid moeten zijn om over een marge te spreken. En dat verschuivingen in de fiscaliteit toelaten de bijdragen op arbeid te drukken. Waarbij we er ook van uitgaan dat mensen gemiddeld langer werken.”
We halen de extra middelen voor pensioenen dus uit, enerzijds, langer en harder werken, en anderzijds uit fiscale ingrepen ten voordele van de ondernemers waarmee de ‘lasten’ op arbeid verlaagd worden. En wat loon betreft: loon wordt in Vandenbrouckes visie meteen pensioen. Er komen geen loonsverhogingen, wel toegenomen bijdragen in de tweede pijler van je pensioen. Van het zo geroemde Zilverfonds is geen spoor meer te bekennen, je bent zelf volledig aansprakelijk voor de omvang van je pensioen. Ongelijkheid wordt tot één kort zinnetje herleid: het gaat hier om solidariteit, en dus moeten ‘de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen’. Voilà.
Socialisme?
Met dit recept gaan Vandenbroucke en de SP.A de campagne in. Anderen hebben dit recept al uitvoerig bekritiseerd, lees bijvoorbeeld de bijdrage van de Ronde Tafel van Socialisten in Knack van enkele weken terug. In die bijdrage schreven we dat deze visie gewoon een verderzetting is van het beleid van de Europese sociaaldemocratie van de afgelopen decennia: een beleid dat zich volledig achter de markt schaart, en via marktmechanismen hoopt nog een restant van de welvaartsstaat te bewaren.
Van welvaartsdeling via structurele aanpassingen is geen sprake meer – een vermogensbelasting, miljonairs- of Tobintaks zijn voor de Europese sociaaldemocratie geen opties, en de afschaffing van de notionele aftrek evenmin. Wanneer sociaaldemocraten het hebben over ‘sterke schouders die de zwaarste lasten moeten dragen’ dan gaat het simpelweg om het feit dat hogere inkomens hogere bijdragen in de kas storten.
We horen bij de sociaal-democraten al decennia lang niets meer over herverdeling. Wel horen we veel gezoem over solidariteit en ‘fairness’ – het recept dat de sociaal-democraten van de Derde Weg hebben geadopteerd van Vandenbrouckes leermeester Rawls. Het is in dat opzicht interessant, en terzelfder tijd lachwekkend, dat sociaaldemocraten dwepen met Rawls terwijl een hardcore liberaal zoals Verhofstadt zich nu in Amartya Sen (de voornaamste linkse criticus van Rawls) terugvindt. Dat laatste maakt ons duidelijk dat de sociaaldemocraten ideologisch opgeschoven zijn naar een positie die een decennium terug door de liberalen werd bezet: een zachtaardig, goedmenend neoliberalisme.
Die verschuiving heeft de liberalen zelf doen opsplitsen in twee richtingen: één richting, die van Verhofstadt, die steeds meer de zachtaardige en goedmenende kant wil uitdiepen, en een andere richting, die van Bouckaert en LDD, die het orthodoxe neoliberalisme verder bespeelt. Beide stromingen hebben in die beweging wel de kern van hun ideologie opgegeven – de grote liberale vrijheden die men met de Verlichting associeert – en ook deze worden nu over heel Europa door sociaaldemocraten opgeraapt. Mensen als Wilders willen het gelijkheids- en nondiscriminatiebeginsel afschaffen, en het zijn de sociaaldemocraten die daar nu de verdediging van opnemen. De sociaaldemocraten zijn volmaakte ouderwetse liberalen geworden. Daar is niks verkeerds mee, maar ze zijn wel al lang geen socialisten meer.
Prima!
Ikzelf heb in Vandenbroucke nooit enig spoor van socialisme bespeurd, en ik ben dus niet geschokt of ontgoocheld over zijn stellingname. Hij is er in geslaagd om, in alle domeinen waarin hij al actief is geweest als beleidsmaker, socialistische motieven perfect om te zetten in liberale vormen van beleid.
Het Gelijke Kansen motief in het onderwijs werd bijvoorbeeld omgezet in een beleid van ‘de lat gelijk’ en dus ‘hoog voor iedereen’, waardoor degenen die nu al zwak scoren in dit nieuwe beleid vanzelfsprekend nog zwakker scoren. Onder Vandenbroucke is ons onderwijssysteem bijgevolg verder geëvolueerd naar het meest ongelijke en door sociale uitsluiting gedomineerde systeem in allerhande internationale studies. Hijzelf had zo veel vertrouwen in ons Vlaamse onderwijssysteem dat hij zijn doctoraat in Oxford gaan halen is. Hij gelooft nu eenmaal in competitiviteit, selectie en elitarisme als kwaliteitsgaranties.
Laat Vandenbroucke dus maar premier worden. Mensen zullen dan wel begrijpen dat hij en zijn partij niets met socialisme te maken hebben, en voor socialisten is dat een goede zaak. Het zal eindelijk voor iedereen duidelijk worden dat de Europese sociaaldemocratie geen enkel fundamenteel antwoord heeft op de crisis van het kapitalisme. Hun recepten zijn erop gericht dit kapitalisme te restaureren naar de vorm die het dertig jaar terug had, de tijd voordat Reagan en Thatcher hun aanslag op de welvaarststaat organiseerden, en voordat de wereldeconomie gedomineerd werd door de bokkensprongen van speculanten op de kapitaalmarkt.
Zo’n terugkeer is gedoemd tot mislukken, want de drie decennia die men probeert terug te draaien hebben de wereld ingrijpend veranderd. Wie de kapitalistische logica volgt zal derhalve bijzonder snel geconfronteerd worden met het TINA argument – There is No Alternative. Of zoals De Wever deze week bekende, “er is maar een beperkt aantal manieren waarop men de crisis kan aanpakken”, waarmee hij zijn uiterst liberale economische programma goed praatte.
De professoren economie die men in de media aan het woord laat, alsook de Paul Dhoores van deze wereld, sluiten zich daarbij volmondig aan. En de bottom line van die boodschap is: het kapitaal is in crisis, en de gewone mens zal die crisis dus (naar aloud gebruik) moeten betalen. Herlees de uitspraken van Vandenbroucke hierboven: je merkt dat hij precies hetzelfde zegt.
Vandenbroucke als premier zou het einde betekenen van de maskerade die de sociaaldemocratie al decennia in Europa opvoert: poseren als socialisten en denken als liberalen. Voor socialisten is dat een opportuniteit: we raken eindelijk af van de schaduw die de sociaaldemocratie over socialisme heeft geworpen, en we kunnen nu zonder dat dode gewicht en zonder die illusie dat de sociaaldemocratie een verplichte gesprekspartner is voortwerken aan reële socialistische alternatieven. Vandenbroucke premier? Ik vind dat prima.

De fallopus buis - vervolg # 58

Forum: open discussie #10.


Kan Danny Pieters (N-Va) een antwoord verzinnen op die crisissen zonder het woord staatshervorming te gebruiken?

“Lees het sociale of economische hoofdstuk in ons programma. Het woord staatshervorming zal u daar niet vaak terugvinden. We zeggen daar ook waar we inhoudelijk naar toe willen, los van de staatshervorming. Goed wetende ook dat na de verkiezingen niet alles gesplitst zal worden en dat we dus oplossingen moeten hebben voor de problemen binnen de bestaande politieke context. Ik hoop dat mensen tijdens deze campagne ons ook op die manier leren kennen. Ik stel met genoegen vast dat een aantal mensen verwonderd vaststelt dat ze bij ons terechtkomen."
N-VA doet nochtans weinig om dat beeld te corrigeren.
“Dat zijn vooroordelen. Alsof wij een partij van bekrompen vendelzwaaiers zijn. Op sociaal vlak hebben wij echt wel iets te bieden. N-VA is een gemeenschapsvormende partij. We zijn geen individualistische liberale partij, maar wij zijn ook geen collectivistische partij. We laten niemand los, maar we spreken ook iedereen aan op zijn verantwoordelijkheid. Wij willen een gemeenschap die verantwoordelijkheid draagt voor de mensen maar waarin de mensen ook verantwoordelijkheid opnemen.”
Gemeenschap vormen is mooi, maar hoe kan je daarmee een crisis zoals Griekenland die nu doormaakt, te lijf gaan?
“Ik trap misschien een open deur in, maar daar heb je ten eerste al een regering voor nodig die beslissingen kan nemen. Maar we moeten ook bescheiden zijn. België en Vlaanderen kunnen maar een klein beetje het verschil maken. We hebben daarvoor ook het Europese niveau nodig.”
Het is nochtans wel België dat 22 miljard euro moet weten te vinden voor 2015.
“Een opbod van besparingen is onverantwoordelijk. Je moet duidelijk weten waar je naar toe wil en nieuwe maatregelen nemen in het licht van dat eindpunt. Je moet weten waar je wil eindigen met ons arbeidsmarktbeleid en met ons sociaal stelsel. Besparingen doorvoeren die op lange termijn uiteindelijk meer kosten, hebben we al gehad. Denk aan de verkoop van openbare gebouwen.”
Waar wil N-VA dan naar toe met onze sociale zekerheid?
“Kunnen we onze sociale zekerheid overeind houden zodat die beter tegemoet komt aan de noden en zodat die tegelijk geen hypotheek legt op de begroting? Daar valt heel wat over te zeggen. Dan moet je het over fundamentele dingen hebben en niet over 200 euro meer of minder bij de pensioenen.”
Feit blijft dat 22 miljard euro dichtrijden een enorme uitdaging is. Kan de federale overheid dat alleen aan?
“Er gaan stemmen op om een deel van de factuur door te schuiven naar de regio's. Dan wil ik wel eens zien hoe het Waals gewest en de Franse gemeenschap dat gaan verwerken. De financiële toestand van het Franstalig onderwijs is nu al desastreus. Het kan toch niet dat alleen Vlaanderen moet besparen. Even was er sprake van een asymmetrische staatshervorming waarbij Vlaanderen meer bevoegdheden zou krijgen en Wallonië en Brussel niet. Dat kan misschien in een land als Spanje waar je meerdere regio's hebt en waar je dan inderdaad één of twee regio's meer bevoegdheden kan geven. In België kan dat niet. Gelukkig maar dat dat hersenspinsel snel van tafel werd geveegd.”
Hoe wil u dan besparen?
“Er zijn een aantal ingrepen die vrij snel een grote impact kunnen hebben. Als je de ziekteverzekering en de kinderbijslagen overhevelt naar de gemeenschappen, kan je die voortaan financieren uit de bijdragen op het belastbare inkomen en dus niet enkel uit de sociale bijdrage. Je kan dan een verlaging van de arbeidskost realiseren. Dat zal een impact hebben op de tewerkstelling, misschien niet zoveel als sommigen beweren. Meer tewerkstelling betekent meer inkomsten en minder uitgaven. Dat is ook een besparing.”
“Je kan ook aan de gelijkgestelde periodes sleutelen. De pensioenen die vandaag worden uitbetaald, berusten voor één derde op gelijkgestelde periodes (dat zijn periodes waarin niet gewerkt werd, maar die toch meetellen voor de berekening van het pensioen, nvdr). Een aantal gelijkgestelde periodes kan je laten financieren door de betrokkene of door de werkgever. Dat zijn zinvolle besparingsmaatregelen. Daar zit tenminste een visie achter.”
“Een ander heikel punt zijn de wachtuitkeringen voor schoolverlaters. Dat is een privilege dat destijds werd ingevoerd om de middengroepen te plezieren. De lagere inkomensgroepen gaan sneller aan de slag. We moeten dus een aantal dingen op een ernstige en overwogen manier in vraag durven stellen.”
N-VA heeft plots het terugverdieneffect ontdekt. Een lastenverlaging van 2 miljard moet op enkele jaren tijd 15 miljard opbrengen. En dat op een moment dat zelfs Open VLD zich niet meer waagt aan wilde terugverdieneffecten.
“Ik geloof niet in lastenverlagingen voor doelgroepen: de oudere werknemer, de jonge werknemer, de langdurig werkloze, enzovoort. Die resem lastenverlagingen maakt onze bijdragestructuur zeer ondoorzichtig. Het is ook nooit bewezen dat dat de tewerkstelling bevordert en het zijn vooral de grote bedrijven die er van profiteren. Zouden we dat geld niet beter gebruiken om het tarief in zijn geheel te verlagen?”
“Maar ik geloof wel in het terugverdieneffect van werk. Mensen die werken betalen bijdragen en creëren geen andere problemen die geld kosten.”
N-VA wil meer mensen aan het werk krijgen door de werkloosheidsuitkeringen te beperken in tijd.
“Als iemand werkloos wordt, moet hij een deftige uitkeringen krijgen evenwaardig aan het loon dat wegvalt. Dat is de enige manier om te vermijden dat ontslag een drama is. Zo kunnen we werk maken van die zogenaamde flexicurity. Tegelijk moeten we duidelijk maken dat het geen optie is om werkloos te blijven.”
Werkt het huidige activeringsbeleid dan niet? Wie geen passende job aanvaardt, wordt nu al geschorst.
“Er worden wel inspanningen geleverd, maar je zit wel een spanning tussen de arbeidsbemiddeling die een bevoegdheid is van de gewesten en de RVA. Op dat laatste niveau heb ik de indruk dat het vooral belangrijk is om de juiste codes te zeggen, om te weten hoe je je moet gedragen en wat je moet zeggen als je opgeroepen wordt. We willen de uitkeringen in tijd beperken om duidelijk te maken dat het belangrijk is om snel terug aan de slag te gaan. Als je mensen binnen de zes maanden terug aan het werk krijgt, is de schade beperkt.”
Er zijn toch mensen die heel moeilijk werk vinden?
“Laurette Onkelinx stelt voor om een categorie van niet-bemiddelbare werklozen te introduceren. Ik heb het daar moeilijk mee. Dan geef je die mensen wat geld en haal je ze uit de statistieken. Wij laten niemand los. Ook al gaat het om mensen die in onze snelle maatschappij moeilijk mee kunnen.”
U riskeert dat die mensen gewoon bij het OCMW terechtkomen.
“Die mensen hebben recht op een basisinkomensverzekering, maar ze zullen er wel iets voor moeten doen. Iedereen moet op zijn verantwoordelijkheid worden gewezen. Wie bijvoorbeeld een drankprobleem heeft, moet er iets aan doen. Je kan niet al je problemen afschuiven op de maatschappij.”
U gaat ons niet wijsmaken dat werkgevers zitten te springen om 50-plussers.
“Ook onze werkgevers moeten eens op hun verantwoordelijkheid gewezen worden. En niet alleen op dat punt. Wij zijn één van de landen met de laagste investeringen in vormingen door de werkgevers.”
Gaat u de werkgevers verplichten? Door bijvoorbeeld overheidssteun te koppelen aan strenge voorwaarden?
“Wat onderzoek en ontwikkeling betreft kan je positieve incentives inbouwen voor bedrijven.”
Oudere werknemers zijn duurder dan jonge werknemers. U wil geen specifieke lastenverlagingen voor oudere werklozen. Hoe wil u ze dan wel aan het werk krijgen?
“We moeten daar stilaan proberen van af te geraken.”
Gaat u dan aan oudere werknemers zeggen: sorry, die hoge barema's zijn te duur.
“We zullen moeten uitleggen dat het handhaven van dat hoge niveau niet altijd kan. Dat is niet prettig, maar het stadium van prettig en niet prettig zijn we voorbij.”
Zal de privésector alle jobs creëren die we nodig hebben? Kinderopvang of de ecologische ombouw van huizen komen er niet vanzelf.
“Dat hoeven dan niet puur publieke initiatieven zijn. Je kan ook met publiek-private samenwerkingen interessante dingen doen. In het Verenigd Koninkrijk konden zowel privé als vzw's sociale duurzame tewerkstellingsprojecten voorstellen. Dat is niet simpel, succes is niet gegarandeerd, maar het is wel mogelijk. Wat doen wij? Wij maken tijdelijke werklloosheid mogelijk voor bedienden. Dat is zinvol voor een korte tijd. Maar leg mij eens uit wat de sociale zin daarvan is zodra dat het langer duurt dan zes maanden? Het kan toch niet dat we een discriminatie invoeren tussen mensen die niet werken maar nog een arbeidsovereenkomst hebben en mensen die geen werk hebben."
Volgens N-VA heeft ook de overheid de verantwoordelijkheid om werk te scheppen?
"Ja, wij beklemtonen de verantwoordelijkheid iedereen, ook van de georganiseerde gemeenschap als staat of lokale overheid als het gaat over de sociale economie. Want er zijn enorm veel behoeften in onze samenleving die niet worden voldaan. Wat doen we nu? Voorzieningen verder afbouwen want er is geen geld voor. Dat is toch een beetje idioot. Anderzijds, mensen moet men ook aanspreken op hun werkbereidheid. Voor de volledigheid, de Vlaamse regering is bezig met de kinderopvang, een beetje.
In deze crisistijden gaan we er niet komen met een beetje?
"Daarvoor heb je een sterke overheid nodig. En dat is de uitdaging. Je zit in een ingewikkeld land waar men, of men het graag heeft of niet, voor een aantal fundamentele vragen in een andere richting kijkt. Als je de democratie een beetje slagkrachtiger wil, dan moeten die gemeenschappen zelf kunnen beslissen."
De reactie op de bankencrisis is zowel op Belgisch als Vlaams niveau heel zwak vergeleken met andere landen. Men kan niet beweren dat wij dat goed hebben aangepakt.
"Het is totaal verkeerd dat men dat oplost met nationale staatsmiddelen en dat Europa dat niet aanpakt. Ten tweede, er zijn inderdaad fouten gemaakt. Voor Fortis is dat heel duidelijk. En voor KBC was er geen enkele reden waarom Vlaanderen die moest redden. Waarom niet federaal zoals voor Dexia en Fortis?"
Jullie willen meer regels voor banken en ook voor energie, zelfs een overheidsbank. De Vlaamse overheid en de federale overheid hadden voor hetzelfde geld die grootbanken van ons allemaak kunnen maken? Fortis was trouwens grotendeels een overheidsbank.
"Het had gekund maar niet gemogen. Europa speelt hierin toch een rare rol. Zo zijn de regels voor staatssteun aangepast om grote staten terwille te zijn. Het kopen en houden van een Vlaamse bank zou voor Europa des duivels zijn geweest. Men heeft de staatsbanken juist kapot gekregen met Europese regels."
"Sociaal is heel die bankencrisis een groot probleem. Leg eens uit aan de mensen dat zij moeten besparen omdat er een crisis is veroorzaakt door de banken. En er zijn geen maatregelen genomen die kunnen verhinderen dat het terug kan gebeuren."
"Nu, waarom willen we overheidsinitiatief inzake energie en banken? Als je zelf een speler bent in die markten kun je er heel anders en meer op wegen dan als overheid; bijvoorbeeld zoals deze universiteit (nvdr Danny Pieters is professor aan de KULeuven) 20 à 30 procent van de studentenhuisvesting aanbiedt en de kotprijzen in de privésector kan drukken. Alleen, Europa maakt dat steeds moeilijker."
Leert Europa niet uit de crisis dat publiek initiatief nuttig kan zijn?
"Dat gaat heel erg in tegen de liberale ideologie van de Europese unie. En ik heb niet de indruk dat men daar al aan het bijsturen is. Men beschouwt die crisis als een accident blijkbaar."
"Ik kan alleen maar vaststellen dat het apparaat die kant is opgegaan. Ik heb in de conventie gezeten. Of god al dan niet in de Europese grondwet moest, daar is veel tijd in gestoken. Maar over solidariteit hebben we het, althans ten gronde, niet gehad. Bevoegdheden voor de Europese unie om minima af te spreken op Europees niveau, of om te verhinderen dat staten elkaar met hun sociale uitgaven beconcurreren, daar is niet eens aan begonnen. Omdat de ideologie regeert dat alles moet gebouwd worden rond de vrijheid van ondernemen."
Een verregaande staatshervorming zou ook binnen de Belgische ruimte, tussen Vlaanderen, Wallonië, en ook Brussel, fiscale en sociale concurrentie kunnen meebrengen? Net zoals nu binnen Europa.
”Dat is mogelijk, Maar daar mag Vlaanderen zeker niet in meegaan. Fiscale concurrentie is goed, maar je hebt je inkomsten wel voor iets nodig hé.”
U ging onlangs in discussie met Frank Vandenbroucke over het functioneren van een gesplitst pensioenstelsel voor Brusselaars. Wat stellen jullie voor?
"Er moet een verplichte keuze komen zoals dat nu al is voor het onderwijs. Voor pensioenen vormt dat eigenlijk geen probleem. Voor gezondheidszorg is het een andere zaak. Daar moeten we iets striktere regels invoeren, om al te veel overgangen te vermijden. Anders krijg je een ‘shoppingeffect’, bv. wanneer in Vlaanderen tandheelkundige zorg op een heel andere manier zou worden vergoed dan in Wallonië."
Nu kunnen Vlamingen in Brussel kiezen of ze al dan niet betalen voor de Vlaamse zorgverzekering?
"Dat blijft niet zo. Als morgen de Franstalige gemeenschap ook komt tot enige vorm van zorgverzekering, dan is er opnieuw een verplichting."
Jullie gaan dus uit van de splitsing van heel de sociale zekerheid.
"Ik heb altijd gezegd dat de kostencompenserende regelingen het eerst en makkelijkst te defederaliseren zullen zijn omdat die zeer persoonsgebonden zijn. Daar hoort ook de volledige arbeidsbemiddeling bij, de werkgelegenheid en de werkloosheidsverzekering die uiteindelijk ook aanknoopt bij de mens.
Wat arbeidsongeschiktheid en pensioenen betreft: als we willen splitsen, dan zullen we in Vlaanderen ook de pensioenlast dragen. Dat zal zwaarder uitvallen. Er zal iets moeten gebeuren op pensioenvlak en het is zeer de vraag of dat wel kan binnen de Belgische context."
Wat moet er volgens jullie gebeuren om het stelsel overeind te houden?
"Wij zeggen heel duidelijk dat de eerste pijler opnieuw een deftige vervanging van het reële inkomen tijdens het arbeidsleven moet garanderen. Want een systeem met twee pijlers betekent in feite dat je de solidariteit tussen alle werkenden opgeeft. Mijn visie over wat de sociale zekerheid moet presteren is die van een behoorlijke inkomensgarantie, waarbij de herverdeling op een eerlijke manier wordt gehandhaafd, en waar mensen nog de zin van inzien om hun bijdrage te betalen en waar ze ook iets behoorlijk van terugkrijgen."
Jullie bepleiten een volksverzekering?
"Gezondheidszorg, kinderbijslag, mindervaliden, zorgverzekering zitten dan allemaal in de volksverzekering. Iedereen die hier woont, zou verzekerd zijn. Bijdragen worden geïnd als een percentage op het belastbaar inkomen. Dat maakt de bijdragebasis ruimer dan louter het arbeidsinkomen."
Welke rol ziet u weggelegd voor de sociale partners, werkgevers en vakbonden, in de sociale zekerheid?
"Sociale partners hebben niets te zoeken in de volksverzekering. Dat is een overheidsverantwoordelijkheid. De rol van de sociale partners moet versterkt worden als het gaat om het vervangen van inkomen uit arbeid. Het is logisch dat je binnen een wettelijk kader die reële beslissingsbevoegdheid laat bij vakbonden en werkgevers; en voor de zelfstandigen bij hun organisaties. Ze dragen dan wel de volledige verantwoordelijkheid, ook financieel. Het geld moet volledig komen van bijdragen op arbeidsinkomen."
Om te besluiten, toch die ene vraag: waar willen jullie uiteindelijk naartoe met België?
"Dat is heel die discussie over separatisme of confederalisme. Het is eerlijk om te zeggen dat de finale doelstelling van de N-VA is een onafhankelijk Vlaanderen in Europa. Zoals lange tijd de finale doelstelling van de socialistische partij het vestigen van een socialistische maatschappij is geweest. Dat hebben ze ondertussen uit hun programma gehaald.
De N-VA is een democratische partij die deelneemt aan het democratische spel. Wij weten ook dat daarvoor nog geen meerderheid is in Vlaanderen en wij wensen niet voor dat grote ideaal al de rest te vergeten. We moeten nu ook meewerken om een deftig bestuur tot stand te brengen en we zien wel of de republiek Vlaanderen realiseerbaar is op termijn of niet."

De fallopus buis - vervolg # 57

Forum: open discussie #9.


Neen, Maggie De Block (Open VLD) is niet verrast door de begrotingsproblemen. Ze ziet de kosten al lang op ons afkomen. Tijd dus om te besparen, maar zonder de economie onderuit te halen. En ook besparen in de sociale zekerheid, maar zonder ze te ondergraven. Hoe doe je dat?

Er is een gat in ons huishouden van 22 miljard euro dat moet verdwijnen in vijf jaar. Moeten daar de verkiezingen niet over gaan? Want dat is ruim vier miljard per jaar of zowat 1.000 euro per gezin?
Dat was geen verrassing voor ons in de Kamer. We stelden de begroting op, en we wisten dat we moeten besparen, ook in de sociale zekerheid. We zullen posten moeten halveren of er een stuk afdoen. En de middelen efficiënter besteden, de misbruiken eruit halen en ook middelen vrijmaken voor bv. innovatieve geneesmiddelen die mensen nu zelf moeten betalen. Het is niet de bedoeling dat mensen sparen om op hun oude dag een nieuwe heup te kunnen betalen. Dat is onze sociale zekerheid ondergraven.
U bent dus niet geschrokken van die cijfers?
Neen, ik ken het budget. Trouwens, al in 2003 heb ik als verslaggever van de vergrijzingscommissie gezien wat er op ons afkomt van uitgaven voor de pensioenen. En het Rekenhof heeft ons een heel goede studie bezorgd. Zo gaat er bv. een heel grote generatie op pensioen in het onderwijs.
Die lange termijntrends zijn natuurlijk goed in te schatten. Daarbovenop komt in 2008 de eerste financiële crisis, straks misschien nog één. Moeten we vrezen voor een Grieks scenario, met heel diep snijdende besparingen? Sommigen zeggen dat het niet verstandig is om zo de economie helemaal onderuit te halen.
Ja dat is juist. In slechte tijden moet je de economische activiteit ondersteunen, want anders geraak je nooit uit de crisis. Maar de vergelijking met Griekenland klopt niet. Dat kinderen het pensioen van hun overleden ouders verder betaald krijgen, is hier ondenkbaar.
Het kan toch niet dat men iemand van 55 vraagt hoelang hij nog denkt te werken. In sommige bedrijven kijken ze u gewoon buiten.
Hoe erg schat u deze crisis in, in vergelijking met de vorige?
In 1999 beleefden we nog de staart van de crisis. We hebben ons begrotingstekort verder afgebouwd om ons te wapenen tegen de vergrijzing. En we probeerden de activiteitsgraad op te krikken. Het kan toch niet dat men iemand van 55 vraagt hoelang hij nog denkt te werken. In sommige bedrijven kijken ze u gewoon buiten. Het duurt voor zulke inspanningen renderen.
Dan komt 11 september roet in het eten gooien en dan krijgen we nog de bankencrisis over ons heen. Het was een cascade van problemen, en altijd moet je nog zuurstof blijven geven aan de economie. Ik heb de tijdelijke werkloosheid voor bedienden ingediend waar eerst heel veel tegenstand tegen was van de PS en van minister Milquet. Maar later heeft ze erkend dat zo heel wat mensen uit de werkloosheid zijn gehouden.
Open VLD stelt voor dat het bedrijfsleven zuurstof moet krijgen door lastenverlaging. Maar gezien de budgettaire toestand is dat toch niet evident?
Dat is zo, we kunnen echter ook maatregelen nemen die geen geld kosten maar toch bijvoorbeeld de administratieve kost voor bedrijven vereenvoudigen, zodat ze minder dure adviseurs moeten betalen. Zo moeten ze minder uitgeven zonder dat het federale budget ermee wordt bezwaard.
Maar om 20 miljard dicht te rijden... Wat pensioenen en sociale zekerheid betreft, hoe ziet u de toekomst? Gaat de overheid die verplichtingen kunnen garanderen?
Dat zal steeds moeilijker worden. Natuurlijk moet ze haar verplichtingen nakomen, aan de verworven rechten valt niet te tornen. En dat zal op korte termijn ten koste gaan van uitgaven voor veiligheid, defensie of andere budgetten.
Belangrijk is een fundamentele hervorming van het pensioenstelsel voor de mensen die nu hun pensioenrechten beginnen op te bouwen. De jonge mensen van 25-30 jaar die nu op de arbeidsmarkt komen, die moeten weten waar zich aan te verwachten. Het is onrealistisch dat jonge ambtenaren over veertig jaar een even riant pensioen zullen hebben. Maar aan de verworven rechten van de huidige ambtenaren kan je niet tornen, dat is een stuk van hun loon.
Dat een pensioenloopbaan gemiddeld uit een derde gelijkgestelde dagen bestaat, dat is heel goed in periode van hoogconjunctuur, maar is nu onhoudbaar. Bij de kinderen blijven, zorgen voor de ouders, dat is belangrijk maar je moet werken om je rechten op te bouwen. Wat wel erkend moet blijven, is als je ziek bent of invalide wordt, daar kan je niets aan doen.
En werklozen?
Ja, werklozen ook, maar de vraag is, hoe lang. Kun je 25 jaar in de werkloosheid volledig laten meetellen voor het pensioen? Moet iemand die op zijn 62 jaar stopt en dan nog een aantal jaar van zijn pensioenrechten verliest, moet die minder pensioen krijgen dan zijn buurman die van zijn 35 jaar tot zijn 65 in de werkloosheid zit?
We moeten in elk geval klare regels vastleggen en er zorg voor dragen dat jonge mensen weten wat de gevolgen zijn van hun keuze voor bv. loopbaanonderbreking, dat bijvoorbeeld maximaal vijf jaar meetelt voor pensioen, vrij te nemen doorheen de loopbaan. Want velen hebben zeer onrealistische verwachtingen over hun pensioen.
Veel pensioenen zijn nu toch te laag. Nogal wat mensen zakken onder de armoedegrens, zelfs met een volledige loopbaan.
Ja, dat zijn vooral de vrouwen, zij hebben vaak geen volledige loopbaan omdat ze maar halftijds gewerkt hebben. Er zijn solidariteitsmechanismen opgebouwd, terecht. Maar onze eerste pijler valt bijna van zijn sokkel, omdat er te veel solidariteit is tussen diegene die werken en die dat niet doen.
Ook al gaat het om 150 à 300 euro per maand van een groepsverzekering, dat is veel geld voor een gepensioneerde.
En er is maar 60 procent van de mensen die een aanvullend pensioen hebben. Daardoor vergroot de kloof. Want het zijn juist die met de laagste pensioenen die al in slechte CAO's zitten, ik denk aan textiel en voeding. En die dan ook nog geen aanvullend pensioen hebben. Die tweede pijler van de groepsverzekeringen moeten we democratiseren, maar dat gaat trager dan verwacht.
Ik heb daar stoute vragen over gesteld aan Bruno Tobback, ik vond dat hij daar als minister van Pensioenen niet genoeg voor deed. Ook al gaat het om 150 à 300 euro per maand, dat is veel geld voor een gepensioneerde. Dat kunnen we opbouwen om in de betere jaren een deel van de loonopslag te bestemmen voor het pensioen.
Het komende jaar zal er weinig loonmarge zijn?
We zitten nog in de crisis.. Maar ik zou toch graag zien dat we er mee beginnen om iets op te bouwen. Pensioenen zijn nu eenmaal lange termijn.
Wat jullie ook voorstellen is om het brugpensioen uit te doven. Bedoelen jullie zowel het conventionele als het brugpensioen bij herstructureringen?
Voor herstructureringen of sluitingen wordt dat te gemakkelijk gezegd. Ik zie het bij de mensen van Ternat Logistics, daar is het ook toegestaan vanaf vijftig. Maar die voelen zich gedumpt, ik zou daar toch liever de uitzondering willen van maken en de leeftijd hoger leggen. Het is aantrekkelijk voor werkgevers, en vakbonden zien dat als een overwinning. We hebben het nu duurder gemaakt, dat zal remmend werken. Het geld kunnen we beter inzetten om mensen aan een andere job te helpen.
Maar dat bestaat toch al, de bruggepensioneerden moeten tot 58 ter beschikking blijven op de arbeidsmarkt?
Als ik praat met de RVA vinden ze mensen vanaf 52 jaar niet interessant om nog te begeleiden naar een nieuwe job, terwijl de mensen zelf dat wel willen. Maar als ik in het buitenland op hotel ga, brengen oudere vrouwen zonder diploma de kamers in orde. Waarom kan dat dan hier niet? Je moet die mensen niet direct afschrijven.
Dan is de ambitie van de actieve welvaartstaat van paars toch niet zo goed gelukt?
Ik vond dat een goede boodschap en we legden de verwachtingen heel hoog. Maar we zijn daar in vergelijking met bv. Nederland rijkelijk laat mee gestart. Zeker voor vrouwen en allochtonen staan we nog ver van het doel. En als ze dan in het zwart werken, werken ze wel aan dumpingtarieven. Dank zij de dienstencheques is er toch een hele groep in een beter circuit terechtgekomen, met meer rechten, ziekteverzekering, pensioen, vakantiegeld. Mijn poetsvrouw heeft deze week 500 euro vakantiegeld ontvangen. Dat was een verrassing voor haar.
Vakbonden zeggen dat je niet alleen naar het einde maar naar de volledige loopbaan moet kijken, want mensen worden uitgeperst tussen 25 en 45 jaar.
Volgens ons moet je zelf manager van je loopbaan kunnen worden. Je moet zelf kunnen omschakelen van job, maar zo dat jouw rechten behouden blijven. Wie zich dan uitgeperst of niet gewaardeerd voelt, of niet genoeg betaald, die kan van job veranderen zonder rechten te verliezen.
Hoe vermijd je dat die flexibiliteit vooral werkt in het voordeel van werkgevers, zoals het nu is?
Daarvoor zitten ze toch samen aan tafel, dat moeten de sociale partners oplossen. Is het omgekeerde echter normaal, dat een onderneming vooral geen winst mag maken of ze moet uitgekeerd worden? Maar een werkgever die geen winst kan maken, waarom zou die nog verder werken? Hij moet wel lange termijninvesteringen doen. De tijd van een snoepwinkeltje openen en daar een heel leven van werken, die is voorbij.
Zijn de ondernemers in België wel dynamisch genoeg? Wordt er dan niet te weinig geïnvesteerd in vorming en opleiding, onderzoek en ontwikkeling?
Dat mag veel meer zijn. En ja, die groeit komt te traag op gang. Bij de artsen (nvdr Maggie De Block is huisarts) werd de bijscholing pas bijgewoond toen het verplicht werd. Wat betreft onderzoek en ontwikkeling, tja dat kost geld en daar wringt het schoentje.
Je zal elke vorm van alternatieve energiewinning moeten hebben.
Of neem de omschakeling naar een groene economie, Duitsland is kampioen in windmolens en zonnepanelen. Bij ons gaat het veel trager en is het geen thema in de kiescampagne, terwijl Europa ons toch oplegt om fors CO2 besparen tegen 2020?
De lamp begint toch te branden. In onze kleine gemeente Merchtem hebben we het initiatief genomen om met ecopower een aantal windmolens te bouwen waardoor we aan 80 procent van de energiebehoeften van de inwoners kunnen voldoen. Ze hebben dat trouwens goed onthaald en de boeren hebben daar ook baat bij, ze krijgen daar veel meer voor dan voor radijzen.
Het is trouwens niet van, we zijn voor zonnepanelen en tegen windmolens. Je zal elke vorm van alternatieve energiewinning moeten hebben. Want je kan een kerncentrale niet zomaar sluiten van de ene dag op de andere. Als je dan ziet hoe lang het duurt om windmolens in zee te krijgen omdat er protest was tegen de zogenaamde horizonvervuiling, dat is onbegrijpelijk.
En zo zijn we in Europa zowat de laatste van de klas.
Ja, we zijn de laatste van de klas, maar dat betekent niet dat we geen inspanningen moeten doen. Er is ook een omslag merkbaar bij jonge gezinnen. Die zijn bijvoorbeeld bezig met passiefhuizen. Die generatie mikt bewust op een lager energieverbruik.
Om ons land op andere sporen te krijgen, is er wel een overheid nodig die voldoende slagkrachtig is om bv. de sociale zekerheid te hervormen en te bewaren, met o.a. een fiscus die de rechtmatige belastingen van iedereen int. Hoe kijkt u terug op die 11 jaar van minister Didier Reynders?
Natuurlijk moet je een juiste inning hebben. En dus moet je er de piraten uit halen, zowel van sociale als van fiscale fraude. Daar moet je fiscale detectives voor hebben, en de nodige informatica. Dat duurt jaren om zo’n groot departement te moderniseren, iedereen kijkt er naar iedereen. Mensen die er werken, klagen.
Toen ik in 1999 een werkbezoek bracht aan één van de sociale zekerheidsadministraties, hadden ze vijf jaar achterstand met de verwerking van gegevens. Maar dat is nu wel ingehaald.
Bij de fiscus is dat echter niet zo. En als je de gegevens niet snel hebt, kun je ook niet snel de misbruiken zien. Je moet fraude snel kunnen opsporen en sancties treffen. En daarvoor moeten de diensten de nodige wapens hebben, anders stuur je die controleurs naar de oorlog met een aardappelmes. Ik wil Reynders zijn proces niet maken, maar hij had meer moeten doen.
Want het kan, dat bewijst het succes van de sociale kruispuntbank, wat een even moeilijke oefening was.
Daar is meer dan tien jaar aan gewerkt, maar nu levert het prima diensten. Ons OCMW kan mensen sneller geven waar ze recht op hebben, en misbruiken vermijden.
Maar bij Financiën is er een groot probleem, net als bij Justitie. Voor Stefaan De Clerck viel daar wel een heel groot lijk uit de kast. Hij kreeg het dan allemaal op zijn kop, maar dat was onterecht.
Het verbaasde me in het begin hoe klein het wereldje van de sociale zekerheid is.
Zulke grote administraties, ook in de sociale zekerheid, kunnen ook aardig tegenwerken. Je wil bv. minder commissies rond het Riziv, we willen dat al heel lang verminderen, maar zij vragen steeds om er eentje meer op te richten. En blijkt dan dat er bijna altijd dezelfde mensen inzitten, maar dan met een ander petje op. De kampioen daarin is Marc Moens die overal inzit en die dan kritiek uit op anderen.
Dit is een heel klein wereldje, op een hip en een wip ken je iedereen. Dat verbaasde me - in het begin was ik steeds op zoek naar wie daar nog in werkt – want er gaat maar liefst een derde van het globaal budget naar de sociale zekerheid, en dat is toch wel veel.
Er is de financiële crisis, mee aangericht door de grootbanken. Er zit een miljardengat in onze begroting omdat we die grootbanken hebben moeten redden. Hoe vermijden we dat dit nog eens gebeurt? Want daar zijn nog geen maatregelen voor genomen.
Zoiets kunnen we ons niet meer veroorloven, denk aan onze staatsschuld. We zijn echter van de ene regeringsverklaring in de andere gesukkeld, en nu in vervroegde verkiezingen. Maar het ging echt niet anders meer. Want we zitten in een poppenkast, een volledig immobilisme.
Er is een stevig controlemechanisme nodig, een waakhond en een speurneus met toegang tot de gegevens, en in handen van de overheid. En hetzelfde op Europees vlak Kan je geloven dat zo’n grootbank verklaart geen rommelkredieten te hebben, en dat er een week later twee nachten moet vergaderd worden voordat de beurs opengaat, om diezelfde bank 5 miljard steun te geven. Waar zijn ze dan mee bezig? Dan maakt je de mensen toch iets wijs.
En Fortis is dan verkocht aan de Fransen. Ik hoor dan Karel De Gucht een paar dagen later zeggen dat hij daar eigenlijk tegen was.
De Gucht stond daar eigenlijk wat alleen in. Hij wilde terug naar de spaarkas van vroeger, de ASLK van vroeger. Maar dat bleek niet haalbaar.
Nu, er is veel geld naar de banken gegaan maar daarmee zijn veel mensen aan het werk kunnen blijven, er zijn geen sociale drama’s gebeurd. Toch zou ik het totale kostenplaatje wel eens willen zien.
U bent zelf dokter. De vakbond LBC, CM (christelijke mutualiteit) en de nonprofit voeren campagne tegen de commercialisering van de zorgsector. Hoe kijkt u daarnaar, bent u bondgenoot?
Ik vraag me af wat ze bedoelen met de commercialisering van de zorgsector. Als ze zelf hun caritasinstellingen hebben...
Die maken geen winst...
Neen, maar die pakken wel alles op dat rondloopt. En geloof me, geleid met de ijzeren hand. Allez, we moeten elkaar geen sprookjes wijsmaken.
Ik vind dat onze gezondheidszorg een uniek systeem is. Er is de inzet van iedereen, van diegenen die de operatiezaal kuisen, belangrijk om infecties tegen te gaan, tot de chirurg die u opereert en de huisarts. Dat is een goede organisatie. Daar is een verloning voor, dat is normaal. Als ik elke dag maar 20 euro kan verdienen, waarom zou ik dan veertien tot zestien uur werken? Dan ga ik na acht uur werken ook zeggen, het is gedaan. Dat is wat ze in Nederland hebben. Ze hebben daar ambtenaren gemaakt van hun artsen, nu ze hebben wachtlijsten en slechte zorgen. Die zitten meer achter de pc om hun ‘targets’ te halen. Maar na vier uur moeten de patiënten niet meer komen.
Dan zegt er iemand tegen mij, verpleging dat is toch geen zwaar beroep, die zitten de hele dag op hun gat pralines te eten. Hoe durf je dat zeggen, zeg ik.
Misschien is er wel te veel gemedicaliseerd in onze zorgsector. Daar betalen we de prijs voor. Nu moeten er soms zalen sluiten, omdat ze geen verpleging vinden. Want die jonge verpleegsters die willen dat allemaal niet meer doen. Nog een paar grijze duiven. Gezocht, parels van verpleegsters. Dat is een sensibiliseringscampagne, je vindt er nog een paar, maar die klagen dan over de weekends, de nachten, het zware werk. Mensen zijn veeleisend. Want ze betalen veel en zondag komt de familie op bezoek. Dan zegt er iemand tegen mij, verpleging dat is toch geen zwaar beroep, die zitten de hele dag op hun gat pralines te eten. Hoe durf je dat zeggen, zeg ik.
Waarom is de hospitalisatieverzekering uit de gewone ziekteverzekering getrokken? Is dat wel zo verstandig?
Nu niet meer. We hebben nu een wettelijk kader gemaakt waarbij de mutualiteiten daar ook actief in kunnen zijn, onder dezelfde voorwaarden. Dat was niet makkelijk. Ik heb het verslag gedaan in de Kamer, het is een materie, droog als gort, er is geen belangstelling voor, je komt ermee in geen enkele gazet, maar het is heel belangrijk voor de mensen.
Het ergste wat u kan overkomen, dat is wat de Amerikanen met hun geprivatiseerd systeem hebben.
Waarom? Omdat de mutualiteiten geen risicoselectie doen (nvdr iedereen mag aansluien), omdat ze niet zeggen, na 65 jaar mag je niet meer aansluiten. Maar we hebben geprobeerd om aan mutualiteiten en privéverzekeraars dezelfde voorwaarden en toezichtmechanismen te geven. En ook een stuk meer financiering aan de mutualiteiten voor het feit dat zij een grote sociale verplichting hebben. Allez, dat mocht gecompenseerd worden.
Want het ergste wat u kan overkomen, dat is wat de Amerikanen met hun geprivatiseerd systeem hebben. Als je jong bent, kun je voor alles aansluiten. Maar vanaf dat je begint te sukkelen, had je geen zekerheid meer. En het was dan nog eens verbonden aan uw werk. Raak je zonder werk, dan ook geen sociale zekerheid meer. Daarom zijn zoveel Amerikanen in de armoede geraakt.
Hoe belangrijk is sociale zekerheid voor Open VLD?
Toen ik kandidaat-politica werd, vroeg men me: wat wil je gaan doen in het parlement? Ik zei, ik wil de gezondheidskosten betaalbaar houden voor de overheid en voor de patiënten. En hij vroeg: wat nog? Ik zei dat dat al genoeg zou zijn. En hoelang gaat dat duren, vroeg hij toen, één legislatuur? En ik antwoordde, nee vijf legislaturen.
Ik heb toen aan Verhofstadt ook gezegd: er komt nog wat op ons af. Ze spreken nu al van de sandwichgeneratie, maar de volgende zal nog veel meer geplet worden.
En heeft u Verhofstadt kunnen overtuigen van het belang ervan?
Hij heeft me toch op de lijst gezet. Trouwens, voor velen is het precies alsof wij direct voor een volledige privatisering zijn. Dat is fout. Maar waarom kan je geen publiek-private samenwerking hebben voor bv. de opvang van oudere mensen, dat zie je in het buitenland toch ook.
De SP.A is daarin geëvolueerd. De PS is daar ideologisch nog altijd niet klaar voor. Maar het maakt toch niet uit vanwaar het geld op uw rekening komt. Als je het bedrag uiteindelijk maar hebt. Of dat nu van uw wettelijk of uw aanvullend pensioen komt. Ik heb minister Marie Arena gevraagd of ze niet beschaamd is dat ze zoveel mensen in de armoede duwt.
Er loopt nog wel meer fout. Hier in onze gemeente duurt het acht jaar om een nieuw rusthuis vergund te krijgen. Dan moet je al een dapper persoon zijn. Beleid zou ver vooruit moeten kijken en plannen. Beleid draait niet om de minister, maar om wat er gebeurt voor de mensen. SP.A voert voormalig minister Achiel Van Acker op in de campagne, ik voel mij daar mee verbonden. Mijn kinderen kennen die niet meer, maar ik heb hen gezegd dat ze daarom niet voor SP.A moeten stemmen. (lacht)

De fallopus buis # 56

Forum: open discussie #8.


Katrien Partyka (CD&V) voelt dat mensen niet bezig zijn met de politiek, en erkent dat er redenen zijn voor die apolitieke houding. Maar als het over een verzekerde gezondheid en toegang tot energie gaat, is de rol van de politiek onmisbaar. Ze bijt er zich in vast.

Hoe loopt de campagne?
Katrien Partyka: "Eigenlijk is ons leven één lange campagne. Ik ben niet het soort politicus dat gelooft dat je drie weken voor de verkiezingen opeens uw score maakt. Ik ben van het type dat erin gelooft dat mensen inhoudelijk werk naar waarde schatten. Nu heb ik vooral het gevoel dat de mensen er eigenlijk echt niet mee bezig zijn, ze laten hun buikgevoel spreken en dat is wat apolitiek."
Mensen zeggen dat er nooit iets verandert. Wel, je kan niet beweren dat ze ongelijk hebben.
Maar dat buikgevoel vertelt toch ook dat de zaken niet zo goed draaien en dat er crisissen woeden?
"Mensen zeggen dat er nooit iets verandert. Wel, je kan niet beweren dat ze ongelijk hebben. Dat ligt een stukje aan ons kiessysteem van evenredige vertegenwoordiging. Er zijn altijd veel partijen en zowat iedereen moet altijd met iedereen in de boot. De indruk leeft dat het toch altijd dezelfden zijn. Ik ben daar niet tegen, maar dat leidt niet snel tot voelbare verandering. En de communautaire problemen versterken nog het gevoel dat er niets beweegt."
Als partijen een koers varen die alleen maar rekening houdt met de electorale wind, kan je toch geen beleid voeren.
U reageerde zeer ontgoocheld toen de regering viel, op twitter en facebook?
"Ja, ik vond dat verschrikkelijk. Ik vond dat onverantwoord. Als je een koers vaart die alleen maar rekening houdt met de electorale wind, kan je toch geen beleid voeren. Als het in politiek altijd zo zou gaan, zouden er nooit belangrijke beslissingen genomen zijn en zouden we er enorm slecht hebben voorgestaan."
De wereld rondom ons stort in bij wijze van spreken, maar wij zitten wel te bekvechten over BHV.
De tijd dringt nochtans. Er staan enorme crisissen voor de deur. Een regering heeft best vier of vijf jaar nodig om vooruit te kijken en belangrijke beslissingen te nemen. Bijvoorbeeld om 22 miljard te vinden, of misschien nog eens puin ruimen van een nieuwe financiële crisis.
"Dat is eigenlijk het echte probleem. De wereld rondom ons stort in, maar wij zitten wel te bekvechten over BHV. Het gat in de begroting, pensioenen, werkloosheid, daar willen de mensen een oplossing voor. Dat is de fundamentele zekerheid die we moeten bieden. Dat er een pensioen zal zijn, ook voor mensen van mijn leeftijd, want die geloven daar eigenlijk niet meer in. Zulke fundamentele onzekerheid mag eigenlijk bestaan. Onze sociale zekerheid moet hervormd, iedereen voelt dat wel met zijn ellebogen aan. Maar wel om te kunnen blijven bieden wat nodig is."
Wat moet er dan veranderen in die pensioenen?
"Ik ben niet de specialist pensioenen van onze partij. Maar ik weet dat de pensioenuitgaven tegen 2050 twintig miljard euro meer zijn. Dat is niet zo veraf. De bevolkingspiramide toont ook dat er steeds minder mensen zijn die voor meer mensen moeten betalen. Er moeten dus meer mensen aan het werk om die pensioenen betaalbaar te houden."
"Het gaat niet over langer werken, de pensioenleeftijd blijft 65. Het gaat wel over het creëren van andere loopbanen, dat we niet uitgeput moeten neervallen als we 52 zijn maar langer kunnen werken zonder volledig uitgeblust te zijn."
U zegt de loopbaan leefbaarder maken. Werkbaar werk, heet dat dan bij de vakbonden. Maar is het probleem niet dat in concrete gevallen, bijvoorbeeld bij een sociaal conflict bij Carrrefour, de werkgevers telkens meer flexibiliteit vragen van de werknemers?
"Flexibiliteit is een evolutie waar je niet rond kan. De tijd dat je een job had voor het leven die altijd dezelfde is, die is echt voorbij. We moeten mensen daar wel in ondersteunen en begeleiden. Anderzijds, ik vind niet dat mensen altijd maar flexibeler moeten werken zondaar daar iets voor in de plaats te krijgen."
Maar als je uitzoomt, dan stoot je op die crisis en op de noodzaak dat er een begrotingsgat moet worden gevuld. Dat kan met besparingen. Je kan ook kijken of iedereen aan de inkomstenkant doet wat moet. En dan zie je dat de inkomens uit vermogen buiten schot blijven, waarmee we een uitzondering zijn. Moet er hier ook geen vermogensbelasting komen?
"Zeker wel. Want de belastingen worden ervaren als niet rechtvaardig. Dat is eigenlijk ook niet juist. Ze zouden moeten rechtvaardig zijn en ook een band hebben met wat de mensen ervoor in de plaats krijgen. Hoe je die belasting juist organiseert, daar spreek ik mij niet over uit."
Valt er nog te besparen bij de federale overheid?
"Daar zit niet zo heel veel vet op de soep. Daar kun je niet de nodige miljarden halen want de federale staat is al in grote mate uitgekleed."
In jullie programma staat dat er moet bespaard worden. Maar er staat niet waar precies.
"Politiek is geen opbod van besparingen. En ik kan er ook wel begrip voor opbrengen dat partijen dat niet doen want het is geen populaire boodschap. Aan de andere kant is er veel te zeggen om de verkiezingsprogramma’s te laten berekenen, een voorstel van Pieter De Crem trouwens."
"In elk geval, alles is beter dan het geschipper van ‘er moet van alles gebeuren, maar we gaan nog niet zeggen wat, want dan ga je misschien niet voor ons stemmen’."
U zegt het nu ook niet natuurlijk.
Ja. (lacht)
Een besparingsbeleid kan ook wel een goed beleid zijn. Waar ik meest schrik voor heb, is dat de politiek geen beslissingen durft nemen.
Veronderstel dat u verkozen wordt, dat worden zeer sombere tijden voor parlementsleden nu er geen enkele beleidsruimte is?
"Dat vind ik eigenlijk niet. Politiek is toch niet Sinterklaas spelen. Een besparingsbeleid kan ook wel een goed beleid zijn. Waar ik meest schrik voor heb, is dat de politiek geen beslissingen durft nemen."
Dat hebben we al gezien. De banken zijn wel gered, maar daarna is er veel minder besluitvaardigheid geweest. Er is niets beslist – evenmin Europees of mondiaal - om te vermijden dat de financiële sector ons opnieuw in een crisis stort. En welke bijdrage gaan die banken financieel leveren aan de samenleving?
"Op het vlak van toezicht is er toch nog een hervorming goedgekeurd. En men werkt aan een principeakkoord over de consumentenbescherming. Om ervoor te zorgen dat het minstens voor de consument niet meer zo dramatisch zou aflopen. Over de bijdrage van de banken is inderdaad nog geen duidelijkheid… maar dat zal ongetwijfeld komen."
Maar intussen maken diezelfde banken opnieuw diezelfde rommelproducten, en waren de bonussen van 2009 hoger die van 2008. Er klopt iets niet.
"Toch is er een verandering in de geesten. Ondertussen is iedereen het erover eens dat de markt zichzelf niet regelt. Zover zijn we al. Natuurlijk moet de hervorming nog werkelijkheid worden."
In Vlaanderen is de vrijmaking van de energiemarkt een fiasco. Ik zou eigenlijk wel eens aan Steve Stevaert willen vragen wat hem bezield heeft om dat al in 2003 te doen.
Dat is hetzelfde verhaal als van de energiemarkt. De vrije markt leidt er ook niet vanzelf tot concurrentie en tot de beoogde voordelen voor de klanten. Aan Electrabel verliezen we minstens twee miljard euro per jaar die naar Frankrijk gaat. En we krijgen niet eens de ombouw naar duurzame energie die nodig is. Onze overheden staan erbij, en kijken ernaar, al jaren.
"Dat is een dramatisch verhaal. Die liberalisering was Europees. Of je dat nu goed of slecht vond, we moesten die uitvoeren. Alleen denk ik dat we die in Vlaanderen, in België, veel te vroeg hebben ingevoerd in 2003. En dat verwijt ik toch wel mijn socialistische vrienden. Ik zou eigenlijk wel eens aan Steve Stevaert willen vragen wat hem bezield heeft om dat in 2003 te doen. Wat dachten ze dat er zou gebeuren bij die vrijmaking? Want de bedoeling om de monopolies te doorbreken, was goed. De scheiding van productie, transmissie en levering. Maar dat is dus echt een compleet fiasco geworden. Eigenlijk is de dominante speler nog versterkt door de liberalisering."
"In Vlaanderen is het verhaal met de kerncentrales nog dramatischer. Voor de liberalisering in 2003 hadden we het controlecomité waarin vakbonden en werkgevers samen met de overheid de prijs bepaalden en de productiecapaciteit vastlegden. Zij hadden gezamenlijk beslist om de kerncentrales te bouwen en af te schrijven op twintig jaar. Daar zou de consument veel voor betalen, maar daarna beschikken ze over goedkope energie. Laat nu net 2003 het moment zijn waarop de kerncentrales waren afgeschreven. Eén keer is er een prijskorting geweest. En daarna zijn de consumenten – die dus betaald hebben voor de kerncentrales - door de liberalisering hun voordelen kwijt geweest. Dat maakt het dubbel zo pijnlijk in Vlaanderen."
"En het is mee de oorzaak van de monopoliepositie van Electrabel dat nu gekocht is door het Franse Suez. Die liberalisering is dus echt wel compleet op het verkeerde moment gekomen en heel slecht ingeschat. Want die door de consument afbetaalde kerncentrales, produceren nu effectief zeer goedkope energie maar helaas ziet de consument daar niets van. Die betaalt de goedkope kernenergie even duur als de duurst geproduceerde energie. De liberalisering is dus echt wel een fiasco geweest."
"De vraag is natuurlijk wat je daar aan doet. Daar is de afgelopen drie jaar te weinig antwoord op gekomen. We zaten mee in de regering en we dragen mee verantwoordelijkheid dat er echt te weinig aandacht is voor die strategische sector."
Wat moet er dan gebeuren?
"Eerst moet er iets aan die kerncentrales gebeuren. Positief is dat de regering voor het eerst een taks geheven heeft op kernenergie, 250 miljoen in 2008 en 2009."
Critici zullen zeggen dat het maar een fractie is van de monopoliewinsten?
"Het was al bij al ook de eerste keer dat het gebeurde. En intussen is ook duidelijk dat we een taks kunnen heffen. Het is in ieder geval de bedoeling om het voordeel voor Suez van die goedkope kerncentrales te recupereren. Dat is ook nodig om de concurrentie te herstellen."
Is dat genoeg om het Electrabel monopolie te doorbreken?
"Daar zijn nog andere oplossingen voor. Zo heeft de SP.A voorgesteld dat de overheid alle energie zou opkopen. Die maatregel stond ook in het CD&V-programma van 2007."
"Een andere manier om die markt beter te doen werken, is zorgen dat het investeringsklimaat verbetert. Er zijn genoeg aanvragen om vervangende productiecapaciteit voor de drie kerncentrales die we eerst zouden sluiten. Maar die investeringen gebeuren nu niet door het onduidelijke beleid.
En het toezicht op de markt moet beter. De federale regulator moet versterkt worden en echt onafhankelijk kunnen werken, ook een belangrijke uitdaging voor de regering. Dat is bij ons een van de knopen, er is een gebrek aan een onafhankelijk toezicht dat zaken daadwerkelijk kan afdwingen."
U zegt dat er duidelijkheid moet komen. Maar in het partijprogramma staat dat die kerncentrales open moeten blijven en dat er ook mogelijkheid moet zijn om ook nieuwe te bouwen. Is dat niet in tegenspraak met wat u zegt, want dat gaat nieuwe investeerders net afschrikken?
"Staat dat er echt in? Dat zou me verbazen."
(Christophe leest voor uit programma:) “De vervroegde sluiting van de kerncentrales ongedaan maken… En de bouw van nieuwe kerncentrales niet langer wettelijk onmogelijk maken.”
"Oh jee. Dan is het er toch ingeraakt. Nu, CD&V is altijd tegen de kernuitstap geweest omwille van de bevoorradingszekerheid. Want de vorige regering had geen vervangingscapaciteit voorzien. Ondertussen is er wel de hernieuwbare windenergie. Maar dat is nog niet genoeg. Als het lukt om voldoende vervangingscapaciteit te hebben, is het tien jaar langer openhouden van de drie oudste geen fetisj."
Blijft de vaststelling dat het programma voor investeerders geen zekerheid schept?
"Neen, wat erin staat is duidelijk, en wat ik zeg is eigenlijk onduidelijk (lacht). Voor mij is cruciaal dat, als we in augustus de regering vormen, dat er dan zekerheid zal moeten zijn over voldoende vervangingscapaciteit."
Het klimaatvraagstuk dan. Hoe bouwen we een economie die CO2-vriendelijker is? Want we zijn binnen Europa toch wel de laatste van de klas.
"De voorbije regering heeft zich vooral gefixeerd op het rationele energiegebruik. Maar dat is eigenlijk vooral een gewestelijke bevoegdheid. Ik denk dat we daar op de goede weg zijn door hogere normen, energieprestatiecertificaten. Vooral in de vervoerssector en in de huisvesting kan nog veel bespaard worden. Het enige wat federaal gebeurt, is de fiscaliteit."
En de productiekant dan, de productie van milieuvriendelijke energie. Het aantal windmolens en zonnepanelen groeit wel, maar internationaal scoren we zeer laag?
"Vooral windenergie is belangrijk. En voor windmolens op zee hebben we geen slecht werk geleverd vind ik. Toegegeven, het is te traag gegaan. Maar nu versnellen we."
"Ik vind wel dat we daar, de overheden en ook de middenveldorganisaties, kansen missen om dat meer op coöperatieve wijze te organiseren. Van in het begin is dat de speeltuin van privébedrijven. Ik heb in Vlaams-Brabant gezegd, laat ons dat toch met de gemeentebesturen samen doen. Nu wordt iedere gemeente apart benaderd door bedrijven en ik vind dat jammer. Want uiteindelijk gaat het over een heel belangrijke sector is en we opereren in verspreide slagorde."
"Een heel ander verhaal, als het over CO2 gaat, is de emissierechtenhandel waar heel veel discussie over is."
Ja, met energieproducenten die gratis emissierechten krijgen, en die dan durven doorrekenen aan de klanten. De burger staat er bij te kijken.
"Dit is wel een Europees verhaal. Maar het is inderdaad koehandel. Je kan daar geen ander woord voor vinden."
Laten we eens naar zorg kijken. In het verleden is de verplichte ziekteverzekering voor iedereen afgedwongen, een goede zaak. Is het dan wel verstandig om de hospitalisatieverzekering daarvan los te trekken en te vermarkten? Want de privéverzekeraars zorgen voor verrassingen zoals drastisch verhoogde premies. En veel mensen hebben die verzekering niet.
"Je hebt absoluut gelijk. Sociale zekerheid was oorspronkelijk een verzekering die volstond. De realiteit is anders: 30 procent van de facturen wordt betaald door de patiënt. En hoe langer hoe meer is een hospitalisatieverzekering een noodzakelijk kwaad. Hospitalisatieverzekeraars vragen nu zelfs om in het RIZIV te zitten en er mee het beleid te bepalen inzake sociale zekerheid. Dat is ongehoord."
Reynders heeft de privéverzekeraars de kans gegeven om massaal hun oudere klanten te dumpen met premiestijgingen van 100, 200 en zelfs 300 procent.
"Het grote gevaar van die hospitalisatieverzekeringen is dat je in een Amerikaans duaal systeem belandt. Wie werkt in een groot bedrijf of bemiddeld is, kan zich een goede verzekering veroorloven, de rest niet. Wie geen goede verzekering heeft, wordt niet geholpen. We zijn nog lang niet zover, maar we evolueren in die richting."
"Zelfs de goed bedoelde maatregel om de verzekering levenslang te maken, heeft een pervers effect gehad. Reynders liet die wet zo lang liggen zodat de verzekeraars de kans kregen om massaal hun oudere klanten te dumpen met premiestijgingen van 100, 200 en zelfs 300 procent. Mensen van 85 die zegden, ik heb altijd de premie betaald en nu krijg ik zo'n stijging, ik kan dat niet meer betalen. Dat was wel zeer onrechtvaardig."
"Er zijn nog meer perverse effecten. De ereloonsupplementen in eenpersoonskamer, die worden betaald door de hospitalisatieverzekering, zorgen voor een stuk van de financiering van de ziekenhuizen. Dat is wel een heel vreemde omweg. En het wordt dan nog als argument misbruikt tegen de afschaffing van die ereloonsupplementen."
Hoe geraken we af van die dualiteit en al die ondoorzichtigheid? Hoe kan u vermijden dat privéverzekeraars de mutualistische aanpak wegdrummen?
"Bij de Waalse Christelijke Mutualiteit is de hospitalisatieverzekering verplicht voor ieder aangesloten lid. Wat maakt dat het niet onder de verzekeringen valt maar deel uitmaakt van een solidair systeem. Ik vind dat positief en ik denk dat de CM aan het onderzoeken is of ze dat ook in Vlaanderen kunnen doen."
En wat doen ze dan in het geval dat het bedrijf waar iemand werkt, kiest voor een andere hospitalisatieverzekeraar?
"Dat weet ik eigenlijk niet, dat zou ik echt eens moeten nakijken. Fundamenteel is wel dat er een heel ander soort denken komt. En ook een mentaliteitswijziging is nodig. Het is niet populair om te zeggen, maar we moeten ons afvragen of we die tweepersoonskamer niet goed genoeg vinden. Zo los je meteen het probleem van de ereloonsupplementen op en hou je de sociale zekerheid veel meer betaalbaar."
Moet de wetgever niet optreden en de hospitalisatieverzekering opnieuw bij de ziekteverzekering onderbrengen?
"Hoe het zover gekomen is, weet ik niet. Ik ben wakker geworden in een land met zeven miljoen hospitalisatieverzekeringen. En een DKV die zegt: laat ons mee aan de tafel zitten om te beslissen wat de sociale zekerheid gaat doen. Het geeft aan hoe ernstig de situatie is."
Die verzekeringslobby heeft een rechtstreekse toegang tot Reynders.
"Je staat eigenlijk tegenover een heel sterke lobby. Toen de wetgeving over gelijkschakeling tussen ziekenfonds en privéverzekeraars vorige zomer op de ministerraad kwam, wisten we daar niets van in het parlement. Trouwens, die lobby komt niet eens bij de parlementsleden. Die heeft een rechtstreekse toegang tot Reynders."
"Uiteindelijk is het nog gelukt om een amendement erdoor te krijgen dat ereloonsupplementen in eenpersoonskamers uitsluit voor de zogenaamde sociale producten."
"Maar wat ik wil beklemtonen, we waren voor een zo belangrijke wetgeving om acht uur ’s avonds in het halfrond met vijf parlementsleden en twee ministers. Om maar te zeggen, je hebt te maken met een heel goed georganiseerde sector met tientallen van de best betaalde juristen. En daar sta je als parlementslid alleen tegenover met uw klein verstand en uw beperkte tijd."
Er is toch ook expertise bij de mutualiteiten?
"Ja, maar die hebben dan ook weer hun eigen belangen natuurlijk."
Ik krijg zin om het idee van een verplichte basisverzekering die voor iedereen en altijd geldig is, uit te werken.
Alle organisaties hebben belangen. Maar is voor de gezondheidszorg de keuze voor organisaties die geen winst moeten maken voor aandeelhouders geen verstandiger keuze dan het winstoogmerk te laten binnendringen zoals in de VS? Zo bied je mensen zekerheid en geef je verzekeraars niet de kans om puur op de angst van gewone mensen in te spelen?
"Juist, zo is het. Ik krijg zin om het idee van een soort verplicht product, een soort basisverzekering die voor iedereen en altijd geldig is, uit te werken. Ik ga niet veel amateurs vinden om mij met hun expertise bij te staan, hoor. Want iedereen die daar veel over weet, heeft zijn eigen belang en zal weinig geneigd zijn om mij slimmer te maken. Ik weet wel dat men ook bezig is met de Vlaamse hospitalisatieverzekering, maar dat vind ik een beetje een ongeloofwaardig verhaal."
Dan heb je een opsplitsing tussen een federale ziekteverzekering en daarnaast een Vlaamse hospitalisatieverzekering?
"Dat is het net. Zo doorkruis je net het hele idee van één mutualistische verzekering waarmee mensen gerust kunnen zijn."
Toch verwonderlijk hoe weinig publiek debat daarover is?
"Het was zelfs moeilijk om er een zinnetje over in het verkiezingsprogramma te krijgen. Terwijl het zo essentieel is. Op basis van welke criteria beslissen ze bv. welke premie je moet betalen. Er is de kwestie van medische vragenlijst, van het respect van de privacy, er zijn de chronisch zieken."
"Mensen met een verhoogd gezondheidsrisico, ex-kankerpatiënten of diabetes of astma, die een huis kopen, kregen geen verzekering of een veel te hoge premie. Ik heb een wetsvoorstel om de markt van de schuldsaldoverzekering veel doorzichtiger te maken. Dat is unaniem goedgekeurd, met een beroepscommissie en ook een soort compensatiekas voor de moeilijk te verzekeren risico’s, betaald door de sector zelf. Ik ben nu eens echt benieuwd want de sector heeft zes maanden gekregen om zelf een beter voorstel te doen… of manieren te vinden om stokken in de wielen te steken. Want ze vonden dat de staat dat moest betalen."
"Als dat niet komt, is de wet van kracht in augustus. Ik verschiet ervan hoeveel reacties ik krijg. Het gaat om 15.000 mensen per jaar."

De fallopus buis - vervolg # 55

Forum: open discussie #7.


Groen! trekt naar de verkiezingen met twee prioriteiten: de armoede aanpakken door de uitkeringen op te trekken (kostprijs 1,25 miljard euro) en investeren in groene energie door de woekerwinsten van Electrabel af te romen. "Maar dat zijn geen breekpunten", verzekert Groen!-voorzitter Wouter Van Besien. "We onderhandelen ons hele programma."

Wouter Van Besien, pas sinds oktober vorig jaar voorzitter van Groen!, zal behoudens een mirakel ook de komende vier jaar niet in een parlement zitten. Als zijn door vriend en vijand geprezen parlementsleden de spitsen zijn, is hij de coach op de bank.
Zo, dat was meteen ook de laatste sportvergelijking die u hier kon lezen. Want tegen alle mediatrends in willen wij het hier over inhoud hebben. Politici gaan zich straks moeien met onze pensioenen, met het klimaat en met ons inkomen. Laten we hen daar dan maar eens over aan de tand voelen.
Wij wilden het met u niet over koerstactiek of een institutioneel akkefietje als BHV hebben, maar over de economische crisis, het klimaat en de stijgende armoede. Maar toen kregen we een persbericht over het verkiezingsprogramma van Groen! en de eerste helft van dat bericht ging toch over BHV en communautaire kwesties. Hebben wij ons vergist met onze aanpak?
Wouter Van Besien: “Ik ben er van overtuigd dat BHV ook inhoud is. Natuurlijk zijn problemen als de klimaatopwarming en de mondiale armoede intrinsiek veel belangrijker dan de splitsing van een kieskring. Maar om die crisissen te lijf te gaan heb je wel een sterke overheid nodig die vertrouwen inboezemt. Als men door een banaal probleem als BHV en de bijbehorende politieke spelletjes niet meer aan regeren toekomt, dan is er een probleem van democratische legitimiteit. Je kan niet een regering laten vallen over BHV en vervolgens zeggen dat dat niet belangrijk is. Zo duw je de wantrouwige burger nog verder van je weg.”
De euro wankelt. Er komt misschien een nieuw rondje banken redden. Er moet een gat in de begroting van 22 miljard worden gedicht. Maar de politici gaan eerst enkele maanden onderhandelen over BHV.
“Je moet die dingen tegelijk oplossen. Daar ben ik 100 procent akkoord mee. Wij vonden zelfs dat deze regering – die nochtans op een zeer slechte manier met die crisissen omging - niet over BHV moest vallen. Zeker niet in de aanloop naar het Europese voorzitterschap. Europa moet aan de kar trekken en er voor zorgen dat de klimaattop van Cancun een herkansing wordt voor Kopenhagen. Europa moet ook een rol spelen in de regulering van de financiële markten. Er zijn ronkende verklaringen afgelegd. Sarkozy en Brown gingen zelfs samen de tobintaks invoeren, maar er is niets gebeurd. Ook op Belgisch niveau veranderde er niets. In die zin bieden de verkiezingen toch een kans op een meer sociale regering die zowel in België als Europa wat ambitieuzer is.”
Hoe wil Groen! de financiële crisis aanpakken?
“Wij stellen voor om investeringsbanken te scheiden van spaarbanken. We willen ook een speculantentaks invoeren. Er bestaat al een belasting op beurstransacties van 0,2 of 0,3 procent. Maar er is een plafond per dag. Dat plafond moet weg, want het zijn juist de shortsellers die heel veel op een dag verhandelen die je aan banden moet leggen. De taks moet ook omhoog tot 0,5 procent zoals in Groot-Brittannië. In Europa moet er een tobintaks komen.”
U had het nu al enkele malen over Europa, maar in het verkiezingsprogramma van Groen! vonden we daar bijna niets over terug.
“Dat klopt en het is wellicht een zwakke verontschuldiging, maar we hebben dit programma op heel korte tijd moeten samenstellen. Gezien het Belgische voorzitterschap van Europa had dat luik best wat uitgebreider mogen zijn. Er moet een economisch beleid komen op Europees niveau. Een beleid dat verder gaat dan budgettaire controle. Europa moet zich ook moeien met de financiële markten. Europa moet ook meer middelen krijgen voor investeringen in een duurzame economie. Maar ook hier moet je eerst werken aan legitimiteit. Europa wordt achtervolgd door verhalen over fraude en ambtenaren en politici die het breed laten hangen.”
Het neoliberalisme en TINA vieren hun comeback
Terwijl wij ons blindstaren op het fenomeen Bart De Wever en een niet-gesplitste kieskring, gebeurden er in Europa belangrijke verschuivingen. Naast het IMF is er nu ook een Europees Monetair Fonds waar landen geld kunnen lenen tegen heel strenge – lees neoliberale – voorwaarden. De Europese Centrale Bank koopt nu ook staatsobligaties op. De Duitse bondskanselier Merkel wil sancties tegen landen die een begrotingstekort hebben.
“Het erge is dat men dat soort beslissingen neemt achter een masker van normaal goed bestuur. Alsof het een kwestie van logisch management is en niet van politieke keuzes. Zo is er ook geen discussie mogelijk over die maatregelen. Je ziet dat ook in België gebeuren. Geconfronteerd met de budgettaire toestand zeggen Open VLD en CD&V, gesteund door de opiniemakers in koor: er moet bespaard worden en geen enkele uitgave is mogelijk. Zelfs als er heel weinig geld is, kan je nog altijd nadenken over waar je het wil aan besteden. Het is de comeback van het neoliberalisme en TINA (There is no alternative, nvdr). Dat is raar want elke weldenkende progressief dacht dat het neoliberalisme na de economische crisis zijn beste tijd wel had gehad.”
Dat masker van goed bestuur verbergt ook dat de armoede blijft stijgen en dat de welvaart niet meer goed verdeeld raakt. Wil Groen! daar iets aan doen?
“Alle uitkeringen – de pensioenen, de leeflonen, de uitkeringen voor mensen met een handicap – moeten omhoog tot de Europese armoedegrens. Volgens het Rekenhof kost dat 1,25 miljard euro. Dat is het absolute minimum. Ook in budgettair moeilijke tijden. Waar halen we dat geld? Bij de notionele intrestaftrek. We gaan die niet afschaffen want we willen niet dat bedrijven in moeilijkheden geraken. Maar er kunnen wel voorwaarden aan gekoppeld worden. Een Fins bedrijf heeft één deeltijdse werknemer, maar trekt 300 miljoen euro af. Met voorwaarden rond duurzame investeringen, milieuvriendelijke productie of jobcreatie kunnen we voldoende geld ophalen.”
Onderzoekers van de UCL berekenden dat de fiscale fraude in België oploopt tot 20 miljard euro.
“Daar wordt vaak lacherig over gedaan: 'dat weten we al lang, maar er is niks aan te doen'. Nochtans zouden we al heel wat miljarden kunnen recupereren door de fiscale fraude terug te dringen tot het niveau van onze buurlanden. Dat geeft ons wat financiële ademruimte en het maakt ons fiscaal systeem ook eerlijker.”
Wat kan je aan die fraude doen? Volgens Bernard Clerfayt (MR), staatssecretaris van Fraudebestrijding, wordt al 60 procent van de fraude aangepakt.
“Het parlement formuleerde 108 zeer concrete voorstellen over de strijd tegen fiscale fraude. Daar heeft de regering niets mee gedaan.”
Dat wordt ook in de volgende regering moeilijk als Reynders minister van Financiën blijft.
“De volgende minister van Financiën is best geen liberaal. Het lijkt er namelijk sterk op dat het verwateren van de fiscale diensten een politieke keuze was.”
Moet de progressiviteit van de belastingen – de sterkste schouders dragen de zwaarste lasten - overeind blijven?
“LDD beukt daar tegenaan met de vlaktaks, maar voor de rest staat dat principe niet echt onder druk.”
Groen! wil meer groene belastingen. Maar die zijn niet progressief. Arm of rijk, iedereen betaalt evenveel.
“Wij willen een verschuiving van lasten op arbeid naar lasten op milieuvervuiling. Dat levert jobs op. Dat komt dus ook ten goede aan mensen die werk zoeken. Consumptie is nu al ongelijk. Verre vliegtuigreizen zullen duurder worden, maar ook nu al kan niet iedereen verre vliegtuigreizen betalen. Via de vermogenswinstbelasting verminderen we ook de ongelijkheid. We willen ook de woekerwinsten van Electrabel afromen om te investeren in hernieuwbare energie en om de energiefactuur van mensen met de laagste inkomens naar beneden te krijgen. Die mensen zijn nu vaak aangewezen op slecht geïsoleerde huurhuizen.”
Klimaat koppelen aan sociale rechtvaardigheid is de cruciale uitdaging
Het ABVV berekende dat de indirecte belastingen (belastingen die voor iedereen even hoog zijn) voor de laagste inkomens 12 procent van het gezinsbudget bedragen. Voor de hoogste inkomens vertegenwoordigen die slechts 6 procent. Groene belastingen zijn indirecte belastingen.
“De groene taksen moeten samengaan met energiebesparingsmaatregelen. Het probleem is dat een aantal maatregelen die de energiefactuur naar beneden kunnen halen, wel gestimuleerd worden door de overheid maar dan wel via een techniek die niet sociaal is. Denk aan de fiscale aftrek. Je moet al genoeg belastingen betalen om te kunnen aftrekken en je moet het kunnen prefinancieren. Die premie moet rechtstreeks bij de aankoop beschikbaar zijn.”
U blijft worstelen met die spanning tussen sociale rechtvaardigheid en de zorg voor het klimaat.
"We werken aan een essay over die kwestie. Alleen hebben de verkiezingen die inspanning doorkruist. Voor mij is dat een cruciale uitdaging. Om ethische redenen maar ook omdat we zoveel mogelijk mensen zullen moeten mobiliseren voor het klimaat. We moeten mensen ervan overtuigen dat een vergroening van onze economie niet alleen in het voordeel van de hogere klassen is. De mensen weten wel dat Groen! voor een mondiale herverdeling is. Maar binnen Vlaanderen is dat beeld van ons totaal anders. Dat komt ook omdat een aantal zogenaamde milieumaatregelen waar wij niks mee te maken hebben bijna automatisch aan ons worden toegeschreven.”
Hebt u het nu over groene taksen die snel worden ingevoerd bij het opmaken van de begroting om een gat dicht te rijden?
“Echte ecofiscaliteit dient niet om een gat dicht te rijden, maar wil productie- en consumptieprocessen beïnvloeden.”
In Duitsland heeft de regeringspassage van de groenen duidelijk sporen nagelaten in de Duitse samenleving. De groene verwezenlijkingen na de deelname van Groen! (toen nog Agalev) aan Paarsgroen zijn zo goed als allemaal weggeveegd. Heeft Groen! het toen verkeerd aangepakt?
“Ik vind dat een heel moeilijke vraag. Je ziet op alle fronten dat België heel slechts scoort als het over milieu en klimaar gaat. Heeft dat te maken met de manier waarop wij onze exit uit de federale regering hebben voorbereid? Het ligt vooral aan een gebrek aan urgentie bij de politieke klasse in haar geheel.”
Heeft het ook te maken met een gebrek aan draagvlak in de samenleving?
“Heel veel mensen willen de planeet redden. We zijn ook goede recycleerders. Het aantal zonnepanelen stijgt. Maar het ontbreekt aan politieke vertaling. De transitie naar een groene economie zal niet alleen van de groenen komen. Het kan zelfs niet alleen van de politiek komen. Je hebt stevige allianties nodig tussen sociale bewegingen, politiek en bedrijven. Een beweging van onderuit kan helpen. Druk van bovenaf zou ook welkom zijn: een stevig internationaal klimaatakkoord met controlemechanismen en sancties.”
Politieke partijen zijn geen werkplaatsen meer van de toekomst. Stemmen ronselen, dat lukt nog, maar vorm geven aan de samenleving wordt steeds moeilijker.
“De ontzuiling en de ontvoogding zijn fantastisch, maar ze hebben het politieke debat ook verarmd en de politiek een stuk slagkracht ontnomen. Partijen bezondigen zich aan marketingpolitiek. Ze meten wat de mensen bezighoudt en zetten dat dan in hun programma. Wij proberen op een totaal andere manier dan in die verzuilde samenleving naar bondgenoten te zoeken.”
De schommelingen in de verkiezingsuitslagen zijn geen weerspiegeling van maatschappelijke evoluties meer.
Vorig jaar was LDD de hype. Nu is het Bart De Wever. U staat er bij en kijkt er naar. Is dat frustrerend?
“Dat ergert mij wel. Je ziet het ook in Nederland. Ooit was Rita Verdonck de politica waar iedereen naar keek. Nu haalt ze wellicht geen zetel meer. Wat mij verontrust, is dat die fluctuaties eigenlijk geen reflecties meer zijn van maatschappelijke evoluties. Als een jeugdbeweging als KAJ minder leden heeft, is dat een gevolg van maatschappelijke evoluties. SP.A verliest in één jaar zeven procent, hoewel er fundamenteel niks veranderd is. Zo wordt het heel moeilijk om uitslagen te interpreteren en nog moeilijker om een beleid op lange termijn te voeren. Het is net als de kwartaalcijfers op de beurs die bedrijven dwingen om hun aandeelhouders te plezieren op korte termijn.”
Politici van de vorige generatie hadden daar een techniek voor: ze sloten pacten.
“Vandaag hebben we een pact nodig over sociaal-ecologische thema's en over diversiteit. Maar kijk naar een flauw probeersel als Vlaanderen In Actie. Zelfs de pacten worden op de duur marketing. Kijk eens, we willen een topregio zijn.”
Laten we het toch nog eens over uw verkiezingsprogramma hebben. Tot wanneer moet de huidige generatie werken?
“De wettelijke pensioenleeftijd moet 65 blijven. Wij denken dat de feitelijke pensioenleeftijd wel omhoog moet. Nu gaan heel wat talent en expertise van 55-plussers verloren, als ze vaak tegen hun zin op brugpensioen worden gestuurd. En het is natuurlijk ook goed voor de financiering van de vergrijzing dat mensen langer werken. Hoe je dat realiseert? Niet door te roepen: je moet langer werken. Een evenwichtige loopbaan is de sleutel. Tijdens het spitsuur van hun loopbaan – tussen 30 en 50 – moeten mensen meer tijd krijgen om hun ding te doen. Als mensen op een gezonde manier werk en gezin kunnen combineren, gaan ze misschien zin krijgen om na hun 55ste door te gaan.”
Eigenlijk is er maar één pensioenpijler.
Dat klinkt mooi, maar de realiteit op de arbeidsmarkt is anders. Als werkgevers en vakbonden ergens rond de tafel zitten, gaat het altijd over meer flexibiliteit, meer overuren, meer weekendwerk.
“Je moet dat ook niet op bedrijfsniveau, maar interprofessioneel oplossen. We zullen de werkgevers moeten overtuigen dat het ook in hun belang is dat ze meer gemotiveerde en ervaren werknemers hebben.”
Groen! zet alles op de eerste pijler, het wettelijk pensioen.
“Eigenlijk is er maar één pijler, zoals het ACV zegt. Veel te veel mensen hebben geen toegang tot de tweede pijler (het aanvullend pensioen op bedrijfsniveau, nvdr).”
De tweede en derde pensioenpijler, maar ook de hospitalisatieverzekering zijn voorbeelden van een sluipende privatisering van de sociale zekerheid. De privéverzekeraars jagen mensen schrik aan met doemscenario's.
“Vandaar het belang om het vertrouwen te herstellen en de overheid en de mutualiteiten te versterken.”
Nu we het toch over angst hebben. Tegen 2015 moet er 22,1 miljard euro bespaard worden. U hebt 279 voorstellen waarvan er velen geld kosten. Volgens professor Marc De Vos is dat onzin. Er moet elk jaar vier miljard gehakt worden. Al de rest is zever.
“Dat bedoel ik met die managersspeak die het politieke debat binnendringt, maar aan de andere kant kan je ook niet ontkennen dat er een probleem is. Vandaar dat we ook prioriteiten stellen. We gaan de armoede terugdringen met die 1,25 miljard euro die we halen bij de notionele interestaftrek en we gaan de woekerwinsten van Electrabel afromen om te investeren in groene energie. Als we uitgenodigd worden voor regeringsonderhandelingen, zullen we dat op tafel leggen.”
Groen! wil ook een overheidsbank. Die zit niet in het prioritaire pakket.
“In ons programma zitten ook heel wat dingen die je kan doen zonder dat het geld kost. Integendeel, het brengt zelfs geld op.”
En die vier miljard euro per jaar, waar moet die vandaan komen?
“Door de fiscale fraude aan te pakken, door de speculantentaks. Door slim te investeren, kan je ook de werkloosheid verminderen.”
Er wordt al druk gespeculeerd over mogelijke coalities. In een olijfboomcoalitie (christendemocraten, socialisten en groenen) zou u makkelijker enkele punten kunnen binnenhalen.
“We weten echt niet wat het wordt.”
Dat lukt misschien als u de score van Ecolo evenaart.
“Kijk naar de groenen in heel Europa. Ecolo springt daar echt wel bovenuit. Onze score is meer normaal. Aan Franstalige kant zijn er vier partijen. Bij ons zijn er zeven. Ecolo was de enige oppositiepartij. Dat verklaart al veel. En Ecolo is er ook in geslaagd om een geloofwaardig profiel op te bouwen. Ook op economisch vlak. Wij moeten nog werken aan onze geloofwaardigheid op de vlak.”