De fallopus buis # 56

Forum: open discussie #8.


Katrien Partyka (CD&V) voelt dat mensen niet bezig zijn met de politiek, en erkent dat er redenen zijn voor die apolitieke houding. Maar als het over een verzekerde gezondheid en toegang tot energie gaat, is de rol van de politiek onmisbaar. Ze bijt er zich in vast.

Hoe loopt de campagne?
Katrien Partyka: "Eigenlijk is ons leven één lange campagne. Ik ben niet het soort politicus dat gelooft dat je drie weken voor de verkiezingen opeens uw score maakt. Ik ben van het type dat erin gelooft dat mensen inhoudelijk werk naar waarde schatten. Nu heb ik vooral het gevoel dat de mensen er eigenlijk echt niet mee bezig zijn, ze laten hun buikgevoel spreken en dat is wat apolitiek."
Mensen zeggen dat er nooit iets verandert. Wel, je kan niet beweren dat ze ongelijk hebben.
Maar dat buikgevoel vertelt toch ook dat de zaken niet zo goed draaien en dat er crisissen woeden?
"Mensen zeggen dat er nooit iets verandert. Wel, je kan niet beweren dat ze ongelijk hebben. Dat ligt een stukje aan ons kiessysteem van evenredige vertegenwoordiging. Er zijn altijd veel partijen en zowat iedereen moet altijd met iedereen in de boot. De indruk leeft dat het toch altijd dezelfden zijn. Ik ben daar niet tegen, maar dat leidt niet snel tot voelbare verandering. En de communautaire problemen versterken nog het gevoel dat er niets beweegt."
Als partijen een koers varen die alleen maar rekening houdt met de electorale wind, kan je toch geen beleid voeren.
U reageerde zeer ontgoocheld toen de regering viel, op twitter en facebook?
"Ja, ik vond dat verschrikkelijk. Ik vond dat onverantwoord. Als je een koers vaart die alleen maar rekening houdt met de electorale wind, kan je toch geen beleid voeren. Als het in politiek altijd zo zou gaan, zouden er nooit belangrijke beslissingen genomen zijn en zouden we er enorm slecht hebben voorgestaan."
De wereld rondom ons stort in bij wijze van spreken, maar wij zitten wel te bekvechten over BHV.
De tijd dringt nochtans. Er staan enorme crisissen voor de deur. Een regering heeft best vier of vijf jaar nodig om vooruit te kijken en belangrijke beslissingen te nemen. Bijvoorbeeld om 22 miljard te vinden, of misschien nog eens puin ruimen van een nieuwe financiële crisis.
"Dat is eigenlijk het echte probleem. De wereld rondom ons stort in, maar wij zitten wel te bekvechten over BHV. Het gat in de begroting, pensioenen, werkloosheid, daar willen de mensen een oplossing voor. Dat is de fundamentele zekerheid die we moeten bieden. Dat er een pensioen zal zijn, ook voor mensen van mijn leeftijd, want die geloven daar eigenlijk niet meer in. Zulke fundamentele onzekerheid mag eigenlijk bestaan. Onze sociale zekerheid moet hervormd, iedereen voelt dat wel met zijn ellebogen aan. Maar wel om te kunnen blijven bieden wat nodig is."
Wat moet er dan veranderen in die pensioenen?
"Ik ben niet de specialist pensioenen van onze partij. Maar ik weet dat de pensioenuitgaven tegen 2050 twintig miljard euro meer zijn. Dat is niet zo veraf. De bevolkingspiramide toont ook dat er steeds minder mensen zijn die voor meer mensen moeten betalen. Er moeten dus meer mensen aan het werk om die pensioenen betaalbaar te houden."
"Het gaat niet over langer werken, de pensioenleeftijd blijft 65. Het gaat wel over het creëren van andere loopbanen, dat we niet uitgeput moeten neervallen als we 52 zijn maar langer kunnen werken zonder volledig uitgeblust te zijn."
U zegt de loopbaan leefbaarder maken. Werkbaar werk, heet dat dan bij de vakbonden. Maar is het probleem niet dat in concrete gevallen, bijvoorbeeld bij een sociaal conflict bij Carrrefour, de werkgevers telkens meer flexibiliteit vragen van de werknemers?
"Flexibiliteit is een evolutie waar je niet rond kan. De tijd dat je een job had voor het leven die altijd dezelfde is, die is echt voorbij. We moeten mensen daar wel in ondersteunen en begeleiden. Anderzijds, ik vind niet dat mensen altijd maar flexibeler moeten werken zondaar daar iets voor in de plaats te krijgen."
Maar als je uitzoomt, dan stoot je op die crisis en op de noodzaak dat er een begrotingsgat moet worden gevuld. Dat kan met besparingen. Je kan ook kijken of iedereen aan de inkomstenkant doet wat moet. En dan zie je dat de inkomens uit vermogen buiten schot blijven, waarmee we een uitzondering zijn. Moet er hier ook geen vermogensbelasting komen?
"Zeker wel. Want de belastingen worden ervaren als niet rechtvaardig. Dat is eigenlijk ook niet juist. Ze zouden moeten rechtvaardig zijn en ook een band hebben met wat de mensen ervoor in de plaats krijgen. Hoe je die belasting juist organiseert, daar spreek ik mij niet over uit."
Valt er nog te besparen bij de federale overheid?
"Daar zit niet zo heel veel vet op de soep. Daar kun je niet de nodige miljarden halen want de federale staat is al in grote mate uitgekleed."
In jullie programma staat dat er moet bespaard worden. Maar er staat niet waar precies.
"Politiek is geen opbod van besparingen. En ik kan er ook wel begrip voor opbrengen dat partijen dat niet doen want het is geen populaire boodschap. Aan de andere kant is er veel te zeggen om de verkiezingsprogramma’s te laten berekenen, een voorstel van Pieter De Crem trouwens."
"In elk geval, alles is beter dan het geschipper van ‘er moet van alles gebeuren, maar we gaan nog niet zeggen wat, want dan ga je misschien niet voor ons stemmen’."
U zegt het nu ook niet natuurlijk.
Ja. (lacht)
Een besparingsbeleid kan ook wel een goed beleid zijn. Waar ik meest schrik voor heb, is dat de politiek geen beslissingen durft nemen.
Veronderstel dat u verkozen wordt, dat worden zeer sombere tijden voor parlementsleden nu er geen enkele beleidsruimte is?
"Dat vind ik eigenlijk niet. Politiek is toch niet Sinterklaas spelen. Een besparingsbeleid kan ook wel een goed beleid zijn. Waar ik meest schrik voor heb, is dat de politiek geen beslissingen durft nemen."
Dat hebben we al gezien. De banken zijn wel gered, maar daarna is er veel minder besluitvaardigheid geweest. Er is niets beslist – evenmin Europees of mondiaal - om te vermijden dat de financiële sector ons opnieuw in een crisis stort. En welke bijdrage gaan die banken financieel leveren aan de samenleving?
"Op het vlak van toezicht is er toch nog een hervorming goedgekeurd. En men werkt aan een principeakkoord over de consumentenbescherming. Om ervoor te zorgen dat het minstens voor de consument niet meer zo dramatisch zou aflopen. Over de bijdrage van de banken is inderdaad nog geen duidelijkheid… maar dat zal ongetwijfeld komen."
Maar intussen maken diezelfde banken opnieuw diezelfde rommelproducten, en waren de bonussen van 2009 hoger die van 2008. Er klopt iets niet.
"Toch is er een verandering in de geesten. Ondertussen is iedereen het erover eens dat de markt zichzelf niet regelt. Zover zijn we al. Natuurlijk moet de hervorming nog werkelijkheid worden."
In Vlaanderen is de vrijmaking van de energiemarkt een fiasco. Ik zou eigenlijk wel eens aan Steve Stevaert willen vragen wat hem bezield heeft om dat al in 2003 te doen.
Dat is hetzelfde verhaal als van de energiemarkt. De vrije markt leidt er ook niet vanzelf tot concurrentie en tot de beoogde voordelen voor de klanten. Aan Electrabel verliezen we minstens twee miljard euro per jaar die naar Frankrijk gaat. En we krijgen niet eens de ombouw naar duurzame energie die nodig is. Onze overheden staan erbij, en kijken ernaar, al jaren.
"Dat is een dramatisch verhaal. Die liberalisering was Europees. Of je dat nu goed of slecht vond, we moesten die uitvoeren. Alleen denk ik dat we die in Vlaanderen, in België, veel te vroeg hebben ingevoerd in 2003. En dat verwijt ik toch wel mijn socialistische vrienden. Ik zou eigenlijk wel eens aan Steve Stevaert willen vragen wat hem bezield heeft om dat in 2003 te doen. Wat dachten ze dat er zou gebeuren bij die vrijmaking? Want de bedoeling om de monopolies te doorbreken, was goed. De scheiding van productie, transmissie en levering. Maar dat is dus echt een compleet fiasco geworden. Eigenlijk is de dominante speler nog versterkt door de liberalisering."
"In Vlaanderen is het verhaal met de kerncentrales nog dramatischer. Voor de liberalisering in 2003 hadden we het controlecomité waarin vakbonden en werkgevers samen met de overheid de prijs bepaalden en de productiecapaciteit vastlegden. Zij hadden gezamenlijk beslist om de kerncentrales te bouwen en af te schrijven op twintig jaar. Daar zou de consument veel voor betalen, maar daarna beschikken ze over goedkope energie. Laat nu net 2003 het moment zijn waarop de kerncentrales waren afgeschreven. Eén keer is er een prijskorting geweest. En daarna zijn de consumenten – die dus betaald hebben voor de kerncentrales - door de liberalisering hun voordelen kwijt geweest. Dat maakt het dubbel zo pijnlijk in Vlaanderen."
"En het is mee de oorzaak van de monopoliepositie van Electrabel dat nu gekocht is door het Franse Suez. Die liberalisering is dus echt wel compleet op het verkeerde moment gekomen en heel slecht ingeschat. Want die door de consument afbetaalde kerncentrales, produceren nu effectief zeer goedkope energie maar helaas ziet de consument daar niets van. Die betaalt de goedkope kernenergie even duur als de duurst geproduceerde energie. De liberalisering is dus echt wel een fiasco geweest."
"De vraag is natuurlijk wat je daar aan doet. Daar is de afgelopen drie jaar te weinig antwoord op gekomen. We zaten mee in de regering en we dragen mee verantwoordelijkheid dat er echt te weinig aandacht is voor die strategische sector."
Wat moet er dan gebeuren?
"Eerst moet er iets aan die kerncentrales gebeuren. Positief is dat de regering voor het eerst een taks geheven heeft op kernenergie, 250 miljoen in 2008 en 2009."
Critici zullen zeggen dat het maar een fractie is van de monopoliewinsten?
"Het was al bij al ook de eerste keer dat het gebeurde. En intussen is ook duidelijk dat we een taks kunnen heffen. Het is in ieder geval de bedoeling om het voordeel voor Suez van die goedkope kerncentrales te recupereren. Dat is ook nodig om de concurrentie te herstellen."
Is dat genoeg om het Electrabel monopolie te doorbreken?
"Daar zijn nog andere oplossingen voor. Zo heeft de SP.A voorgesteld dat de overheid alle energie zou opkopen. Die maatregel stond ook in het CD&V-programma van 2007."
"Een andere manier om die markt beter te doen werken, is zorgen dat het investeringsklimaat verbetert. Er zijn genoeg aanvragen om vervangende productiecapaciteit voor de drie kerncentrales die we eerst zouden sluiten. Maar die investeringen gebeuren nu niet door het onduidelijke beleid.
En het toezicht op de markt moet beter. De federale regulator moet versterkt worden en echt onafhankelijk kunnen werken, ook een belangrijke uitdaging voor de regering. Dat is bij ons een van de knopen, er is een gebrek aan een onafhankelijk toezicht dat zaken daadwerkelijk kan afdwingen."
U zegt dat er duidelijkheid moet komen. Maar in het partijprogramma staat dat die kerncentrales open moeten blijven en dat er ook mogelijkheid moet zijn om ook nieuwe te bouwen. Is dat niet in tegenspraak met wat u zegt, want dat gaat nieuwe investeerders net afschrikken?
"Staat dat er echt in? Dat zou me verbazen."
(Christophe leest voor uit programma:) “De vervroegde sluiting van de kerncentrales ongedaan maken… En de bouw van nieuwe kerncentrales niet langer wettelijk onmogelijk maken.”
"Oh jee. Dan is het er toch ingeraakt. Nu, CD&V is altijd tegen de kernuitstap geweest omwille van de bevoorradingszekerheid. Want de vorige regering had geen vervangingscapaciteit voorzien. Ondertussen is er wel de hernieuwbare windenergie. Maar dat is nog niet genoeg. Als het lukt om voldoende vervangingscapaciteit te hebben, is het tien jaar langer openhouden van de drie oudste geen fetisj."
Blijft de vaststelling dat het programma voor investeerders geen zekerheid schept?
"Neen, wat erin staat is duidelijk, en wat ik zeg is eigenlijk onduidelijk (lacht). Voor mij is cruciaal dat, als we in augustus de regering vormen, dat er dan zekerheid zal moeten zijn over voldoende vervangingscapaciteit."
Het klimaatvraagstuk dan. Hoe bouwen we een economie die CO2-vriendelijker is? Want we zijn binnen Europa toch wel de laatste van de klas.
"De voorbije regering heeft zich vooral gefixeerd op het rationele energiegebruik. Maar dat is eigenlijk vooral een gewestelijke bevoegdheid. Ik denk dat we daar op de goede weg zijn door hogere normen, energieprestatiecertificaten. Vooral in de vervoerssector en in de huisvesting kan nog veel bespaard worden. Het enige wat federaal gebeurt, is de fiscaliteit."
En de productiekant dan, de productie van milieuvriendelijke energie. Het aantal windmolens en zonnepanelen groeit wel, maar internationaal scoren we zeer laag?
"Vooral windenergie is belangrijk. En voor windmolens op zee hebben we geen slecht werk geleverd vind ik. Toegegeven, het is te traag gegaan. Maar nu versnellen we."
"Ik vind wel dat we daar, de overheden en ook de middenveldorganisaties, kansen missen om dat meer op coöperatieve wijze te organiseren. Van in het begin is dat de speeltuin van privébedrijven. Ik heb in Vlaams-Brabant gezegd, laat ons dat toch met de gemeentebesturen samen doen. Nu wordt iedere gemeente apart benaderd door bedrijven en ik vind dat jammer. Want uiteindelijk gaat het over een heel belangrijke sector is en we opereren in verspreide slagorde."
"Een heel ander verhaal, als het over CO2 gaat, is de emissierechtenhandel waar heel veel discussie over is."
Ja, met energieproducenten die gratis emissierechten krijgen, en die dan durven doorrekenen aan de klanten. De burger staat er bij te kijken.
"Dit is wel een Europees verhaal. Maar het is inderdaad koehandel. Je kan daar geen ander woord voor vinden."
Laten we eens naar zorg kijken. In het verleden is de verplichte ziekteverzekering voor iedereen afgedwongen, een goede zaak. Is het dan wel verstandig om de hospitalisatieverzekering daarvan los te trekken en te vermarkten? Want de privéverzekeraars zorgen voor verrassingen zoals drastisch verhoogde premies. En veel mensen hebben die verzekering niet.
"Je hebt absoluut gelijk. Sociale zekerheid was oorspronkelijk een verzekering die volstond. De realiteit is anders: 30 procent van de facturen wordt betaald door de patiënt. En hoe langer hoe meer is een hospitalisatieverzekering een noodzakelijk kwaad. Hospitalisatieverzekeraars vragen nu zelfs om in het RIZIV te zitten en er mee het beleid te bepalen inzake sociale zekerheid. Dat is ongehoord."
Reynders heeft de privéverzekeraars de kans gegeven om massaal hun oudere klanten te dumpen met premiestijgingen van 100, 200 en zelfs 300 procent.
"Het grote gevaar van die hospitalisatieverzekeringen is dat je in een Amerikaans duaal systeem belandt. Wie werkt in een groot bedrijf of bemiddeld is, kan zich een goede verzekering veroorloven, de rest niet. Wie geen goede verzekering heeft, wordt niet geholpen. We zijn nog lang niet zover, maar we evolueren in die richting."
"Zelfs de goed bedoelde maatregel om de verzekering levenslang te maken, heeft een pervers effect gehad. Reynders liet die wet zo lang liggen zodat de verzekeraars de kans kregen om massaal hun oudere klanten te dumpen met premiestijgingen van 100, 200 en zelfs 300 procent. Mensen van 85 die zegden, ik heb altijd de premie betaald en nu krijg ik zo'n stijging, ik kan dat niet meer betalen. Dat was wel zeer onrechtvaardig."
"Er zijn nog meer perverse effecten. De ereloonsupplementen in eenpersoonskamer, die worden betaald door de hospitalisatieverzekering, zorgen voor een stuk van de financiering van de ziekenhuizen. Dat is wel een heel vreemde omweg. En het wordt dan nog als argument misbruikt tegen de afschaffing van die ereloonsupplementen."
Hoe geraken we af van die dualiteit en al die ondoorzichtigheid? Hoe kan u vermijden dat privéverzekeraars de mutualistische aanpak wegdrummen?
"Bij de Waalse Christelijke Mutualiteit is de hospitalisatieverzekering verplicht voor ieder aangesloten lid. Wat maakt dat het niet onder de verzekeringen valt maar deel uitmaakt van een solidair systeem. Ik vind dat positief en ik denk dat de CM aan het onderzoeken is of ze dat ook in Vlaanderen kunnen doen."
En wat doen ze dan in het geval dat het bedrijf waar iemand werkt, kiest voor een andere hospitalisatieverzekeraar?
"Dat weet ik eigenlijk niet, dat zou ik echt eens moeten nakijken. Fundamenteel is wel dat er een heel ander soort denken komt. En ook een mentaliteitswijziging is nodig. Het is niet populair om te zeggen, maar we moeten ons afvragen of we die tweepersoonskamer niet goed genoeg vinden. Zo los je meteen het probleem van de ereloonsupplementen op en hou je de sociale zekerheid veel meer betaalbaar."
Moet de wetgever niet optreden en de hospitalisatieverzekering opnieuw bij de ziekteverzekering onderbrengen?
"Hoe het zover gekomen is, weet ik niet. Ik ben wakker geworden in een land met zeven miljoen hospitalisatieverzekeringen. En een DKV die zegt: laat ons mee aan de tafel zitten om te beslissen wat de sociale zekerheid gaat doen. Het geeft aan hoe ernstig de situatie is."
Die verzekeringslobby heeft een rechtstreekse toegang tot Reynders.
"Je staat eigenlijk tegenover een heel sterke lobby. Toen de wetgeving over gelijkschakeling tussen ziekenfonds en privéverzekeraars vorige zomer op de ministerraad kwam, wisten we daar niets van in het parlement. Trouwens, die lobby komt niet eens bij de parlementsleden. Die heeft een rechtstreekse toegang tot Reynders."
"Uiteindelijk is het nog gelukt om een amendement erdoor te krijgen dat ereloonsupplementen in eenpersoonskamers uitsluit voor de zogenaamde sociale producten."
"Maar wat ik wil beklemtonen, we waren voor een zo belangrijke wetgeving om acht uur ’s avonds in het halfrond met vijf parlementsleden en twee ministers. Om maar te zeggen, je hebt te maken met een heel goed georganiseerde sector met tientallen van de best betaalde juristen. En daar sta je als parlementslid alleen tegenover met uw klein verstand en uw beperkte tijd."
Er is toch ook expertise bij de mutualiteiten?
"Ja, maar die hebben dan ook weer hun eigen belangen natuurlijk."
Ik krijg zin om het idee van een verplichte basisverzekering die voor iedereen en altijd geldig is, uit te werken.
Alle organisaties hebben belangen. Maar is voor de gezondheidszorg de keuze voor organisaties die geen winst moeten maken voor aandeelhouders geen verstandiger keuze dan het winstoogmerk te laten binnendringen zoals in de VS? Zo bied je mensen zekerheid en geef je verzekeraars niet de kans om puur op de angst van gewone mensen in te spelen?
"Juist, zo is het. Ik krijg zin om het idee van een soort verplicht product, een soort basisverzekering die voor iedereen en altijd geldig is, uit te werken. Ik ga niet veel amateurs vinden om mij met hun expertise bij te staan, hoor. Want iedereen die daar veel over weet, heeft zijn eigen belang en zal weinig geneigd zijn om mij slimmer te maken. Ik weet wel dat men ook bezig is met de Vlaamse hospitalisatieverzekering, maar dat vind ik een beetje een ongeloofwaardig verhaal."
Dan heb je een opsplitsing tussen een federale ziekteverzekering en daarnaast een Vlaamse hospitalisatieverzekering?
"Dat is het net. Zo doorkruis je net het hele idee van één mutualistische verzekering waarmee mensen gerust kunnen zijn."
Toch verwonderlijk hoe weinig publiek debat daarover is?
"Het was zelfs moeilijk om er een zinnetje over in het verkiezingsprogramma te krijgen. Terwijl het zo essentieel is. Op basis van welke criteria beslissen ze bv. welke premie je moet betalen. Er is de kwestie van medische vragenlijst, van het respect van de privacy, er zijn de chronisch zieken."
"Mensen met een verhoogd gezondheidsrisico, ex-kankerpatiënten of diabetes of astma, die een huis kopen, kregen geen verzekering of een veel te hoge premie. Ik heb een wetsvoorstel om de markt van de schuldsaldoverzekering veel doorzichtiger te maken. Dat is unaniem goedgekeurd, met een beroepscommissie en ook een soort compensatiekas voor de moeilijk te verzekeren risico’s, betaald door de sector zelf. Ik ben nu eens echt benieuwd want de sector heeft zes maanden gekregen om zelf een beter voorstel te doen… of manieren te vinden om stokken in de wielen te steken. Want ze vonden dat de staat dat moest betalen."
"Als dat niet komt, is de wet van kracht in augustus. Ik verschiet ervan hoeveel reacties ik krijg. Het gaat om 15.000 mensen per jaar."