Forum: open discussie #1.
Eric Corijn Cosmopolis, City, Culture & Society aan de Vrije Universiteit Brussel.
Het nationalisme vertrekt van het zelfbeschikkingsrecht der volkeren en dus het recht op een eigen staat. Een staat heeft een territorium nodig en heeft geen rechtstreekse bevoegdheden buiten dat territorium, want dat zou kolonialisme zijn.
Het Belgische model strookt natuurlijk niet met het nationalisme omdat alleen de gewesten territoriale bevoegdheden hebben. De gemeenschappen hebben persoonsgebonden bevoegdheden en dus senso strictu geen territorium.
Wanneer in de media sprake is over 'Vlaanderen' verzwijgt men bewust deze dubbelzinnigheid. Want alleen het Vlaamse gewest heeft een territorium en in België zijn alle gewesten communautair 'onzuiver'.
Zo bevat het Waalse gewest een deel van de Franstalige gemeenschap en de gehele Duitse gemeenschap. Zo heeft het Brusselse gewest twee gemeenschappen. En zo heeft het Vlaamse gewest een belangrijke Franstalige bevolking die zich tot de Franstalige gemeenschap rekent.
De eentalige politieke partijen en de eentalige media dragen er allen toe bij om die onzuiverheden weg te moffelen en het te doen voorkomen alsof België uit gemeenschappen bestaat en het volstaat die gemeenschappen meer bevoegdheden te geven om territoriale deelstaten te vormen.
Dan worden natuurlijk de Franstaligen in de Rand een doorn in het Vlaamse oog. En dan moeten Franstalige nationalisten wel zoeken naar een territoriale verbinding tussen Brussel en Wallonië.
Maar hoe je het ook draait of keert, geen enkele van de vermeende deelstaten zal uit slechts één gemeenschap bestaan. Zij die voor echt confederalisme of quasi onafhankelijkheid opkomen, moeten zich dus uitspreken over de rechten van hun respectievelijke minderheden, want die worden nu overal gegarandeerd door 'buitenlanden' en Belgische evenwichten.
Alleen het racistische Vlaams Belang is daarover zeer duidelijk: assimileren of oprotten! Alle andere nationalistische posities, die van de N-VA, maar ook die van het CdH van Joëlle Milquet, zijn dubbelzinnig en dus demagogisch.
Het 'probleem Brussel' is natuurlijk het symptoom van die nationalistische demagogie. Over welke 'deelstaten' gaan de partijen het in feite hebben? Ze spreken over Vlaanderen en Wallonië. Geen van beide kan splitsen zonder Brussel en geen van beide kan ook splitsen met Brussel.
"Het 'probleem Brussel' is natuurlijk het symptoom van die nationalistische demagogie"
België zal dus blijven bestaan. En dat is nou net wat de confederalisten onder de mat vegen. Want nergens aanvaarden ze een confederatie met drie, een gewestelijke staatshervorming.
En dus moet Brussel in die opvatting een kolonie worden van twee deelstaten, een wingewest waarbinnen de bevolking in subnationaliteiten wordt opgedeeld.
Dat is niet alleen onwerkbaar, zoals uitvoerig is aangetoond in de debatten over de onmogelijke opsplitsing van de gehele sociale zekerheid. Dat is ook ondemocratisch omdat zo meer dan 1,1 miljoen mensen hun zeggenschap wordt ontnomen.
Daarom is er ook geen enkele legitimiteit voor dergelijke programma’s. Die moeten dan ook als irrealistisch van de hand worden gedaan. De enige consequentie voor het Vlaams nationalisme is een zelfstandigheid zonder Brussel te beogen.
De rechten van de Vlaamse Brusselaars zullen dan in Brussel zelf moeten worden gegarandeerd. Er is geen enkele democratische institutionele oplossing met slechts twee deelstaten.
Maar het probleem Brussel wijst nog op een ander, en veel belangrijker probleem voor het nationalisme: de onmogelijke ontmoeting met de stedelijkheid. Want Brussel is in werkelijkheid natuurlijk geen bi-communautaire stad.
Dat verhaal van die twee gemeenschappen is een puur institutionele constructie. De Brusselse bevolking ziet er heel anders uit. Meer dan de helft heeft geen Belgo-Belgische referenties en dat toont zich vandaag al in de samenstelling van het electoraat.
Brussel is dus een kosmopolitische stad, een world of strangers, en dat wordt een moeilijke identiteit in een nationalistisch raamwerk. Daarenboven leven de Brusselaars steeds meer in onzuivere mengvormen, ze worden meertalig, het gebruik van het Engels overtreft al het Nederlands, bijna de helft van de huishoudens zijn taalgemengd ...
Dat Brussel een 'Vlaamse stad' zou zijn is moeilijk houdbaar. Maar zelfs de Francophonie kan vandaag Brussel niet meer verbeelden, hoewel het Frans er ongetwijfeld de meest gebruikte taal is.
Alleen laat een multiculturele stad zich niet meer beschrijven in nationale termen. En daarom is Brussel het probleem van De Wever, maar ook van Olivier Maingain (FDF) en van Milquet (CdH), van al diegenen die de stad en de stedelijkheid willen vangen in een duidelijke Volksgeist.
Want het nationalisme heeft niet alleen een probleem met Brussel, maar ook met Antwerpen en Gent en weldra met alle stadsgewesten. De N-VA mag dan wel scoren in de opiniepeilingen voor Belgische verkiezingen omdat ze daarin het Vlaamse buikgevoel vertegenwoordigen.
Hetzelfde succes is hen vooralsnog niet gegund in de grote steden. Want die zitten allemaal op een 'Brussel-spoor'. Vandaag al spreekt de meerderheid van de lagereschoolkinderen in de Antwerpse binnenstad thuis geen Nederlands.
Antwerpen en Gent worden ook zeer multiculturele en dus geen monocommunautaire samenlevingen. En daarvoor heeft het Vlaams nationalisme geen oplossingen. Omdat het in feite voortbouwt op een zeer suburbane cultuur, op een landelijk Vlaanderen dat de stad als een lastig gebruiksvoorwerp ervaart.
"Omdat het Vlaams nationalisme in feite voortbouwt op een zeer suburbane cultuur, op een landelijk Vlaanderen, dat de stad als een lastig gebruiksvoorwerp ervaart"
En het is net die conservatieve trek in het Vlaamse nationalisme, die antistedelijke onderbuik, die bij verwezenlijking van de eigen doelstellingen zal bijdragen tot een achteruitgang in de internationale context.
Want de mondialisering voltrekt zich via stedelijke knooppunten. En die dynamiek moet worden gedragen door een open, meervoudige en kosmopolitische cultuur die gebaat is bij meertaligheid, bij multicultuur en creativiteit.
En net die 'onzuiverheid' en mengvormen lijken de Vlaamse publieke opinie af te schrikken. In die zin vertegenwoordigt het Vlaams nationalisme (en zeker de daarmee gepaard gaande xenofobie) de antistedelijke traditie van de Vlaamse kleinburgerij.
Vandaag geen democratische oplossing hebben voor Brussel in een federaal België, is morgen niet omkunnen met de grootstedelijke problematiek in een zelfstandig Vlaanderen.
Brussel zelf heeft vandaag zeker een grondige interne bestuurlijke hervorming nodig. Maar de stedelijkheid zal zich daarin moeten loswerken uit het Belgische communautaire denken. Want daarin ligt de kern van het slecht bestuur in Brussel.
En daarom zijn de soms hautaine vingerwijzingen vanuit Vlaanderen ook naast de kwestie.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten